Gỡ "thẻ vàng" IUU: Quảng Ninh siết chặt kỷ cương trên biển

Lực lượng kiểm ngư, Cảnh sát đường thủy phát hiện, xử lý tàu cá sử dụng cào khung sắt để khai thác ngao lụa trong vịnh Hạ Long. Ảnh: TTTT

Quyết liệt xử lý vi phạm

Thời gian qua, Quảng Ninh đã khẩn trương cụ thể hóa các chỉ đạo của Trung ương, đặc biệt là Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU.

Tỉnh ủy Quảng Ninh đã ban hành Kế hoạch số 421-KH/TU ngày 12/6/2024, giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các ngành và địa phương triển khai hiệu quả các nhiệm vụ phòng, chống IUU.

Từ đầu năm 2025, tỉnh đã đồng loạt ra quân kiểm tra, kiểm soát và xử lý các hành vi vi phạm trong khai thác thủy sản. Lực lượng Biên phòng, Thanh tra Thủy sản, Chi cục Thủy sản và các địa phương ven biển đã tăng cường phối hợp tuần tra, truy quét.

Điển hình là đợt cao điểm từ ngày 26/5 đến 15/6/2025, tập trung vào khu vực vịnh Hạ Long và vịnh Bái Tử Long. Qua đó, đã phát hiện hàng chục vụ vi phạm liên quan đến khai thác trong vùng cấm, sử dụng ngư cụ bị cấm như chã cào, kích điện…

Trước đó, ngày 12/4, tại vùng biển TP Móng Cái, Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Vạn Gia (Bộ đội Biên phòng tỉnh) đã phát hiện tàu cá HP-92666-TS của ông Đinh Xuân Thắng (thuyền trưởng) sử dụng nghề lưới rê để khai thác thủy sản trong vùng ven bờ, vi phạm quy định về chiều dài tàu.

Ngày 21/5/2025, đoàn kiểm tra của Chi cục Biển, Hải đảo và Thủy sản, Kiểm ngư Quảng Ninh phối hợp với Đội Cảnh sát đường thủy đã tạm giữ tàu QN-0107.TS của ông Vũ Văn Sơn vì tàng trữ ngư cụ cấm là khung sắt cào ngao. Trước đó, tại TP Cẩm Phả, 6 tàu cá của thị xã Quảng Yên cũng bị tạm giữ với hành vi tương tự…

Trong tháng 5/2025, các lực lượng chức năng của tỉnh Quảng Ninh đã phát hiện và xử lý 64 trường hợp vi phạm về khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, sử dụng ngư cụ cấm, không ghi nhật ký hành trình và vi phạm vùng khai thác, tăng 21 vụ so với tháng 4/2025.

Đại diện Đồn Biên phòng Cửa khẩu Cảng Hòn Gai (Bộ đội Biên phòng tỉnh) cho biết, nhiều đối tượng lợi dụng địa hình, thời tiết xấu hoặc thời điểm ban đêm, rạng sáng, thậm chí tắt tín hiệu định vị (VMS) để lén lút hoạt động. Lực lượng chức năng đang tăng cường tuần tra mật phục xuyên đêm và phối hợp chặt chẽ để kịp thời phát hiện, xử lý.

Nâng cao nhận thức, siết chặt quản lý

Bên cạnh việc kiểm tra, kiểm soát, Quảng Ninh còn đẩy mạnh tuyên truyền, vận động ngư dân nâng cao nhận thức về chống khai thác IUU. Các đồn biên phòng, chính quyền địa phương, hội nghề cá đã tổ chức nhiều đợt tuyên truyền trực tiếp, phát tờ rơi, treo pano, áp phích và yêu cầu chủ tàu cá ký cam kết không vi phạm IUU.

Tỉnh cũng chú trọng đào tạo, hướng dẫn chủ tàu và thuyền viên về quy định pháp luật trong hoạt động khai thác, đặc biệt là việc ghi chép nhật ký khai thác, bật thiết bị giám sát hành trình VMS khi ra khơi và khai báo đầy đủ khi cập cảng bốc dỡ thủy sản.

Tính đến ngày 13/6/2025, Quảng Ninh có 6.183 tàu cá. Trong đó, 1.898 tàu cá dưới 6m (chiếm 30,7%), 3.535 tàu cá từ 6m đến dưới 12m (chiếm 57,2%), với 3.313 tàu đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản (đạt 93,7%). Đối với 750 tàu cá từ 12m trở lên (chiếm 12,1%), 711 tàu đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản (đạt 94,8%) và 97,6% tàu đã đăng ký được cấp cam kết chứng nhận an toàn thực phẩm. Tỉnh cũng đã cập nhật 4.134/4.285 tàu lên hệ thống VNFishbase, đạt 96,5%.

Tỉnh cũng đang giám sát nghiêm ngặt hoạt động khai thác trên biển thông qua hệ thống VMS và giám sát bốc dỡ thủy sản tại cảng cá, triển khai truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT). Từ đầu năm 2025, đã có 753 lượt tàu khai báo điện tử với sản lượng hơn 1.300 tấn. Đồng thời, quan tâm đầu tư, nâng cấp các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão và các điểm kiểm soát tàu cá theo quy hoạch tại Quyết định số 582/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Mặc dù đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, Quảng Ninh vẫn còn đối mặt với một số tồn tại ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát và quản lý hoạt động khai thác theo chuẩn mực IUU của EC. Tỷ lệ kiểm soát tàu cá, sản lượng qua cảng cá, điểm kiểm soát còn thấp, đặc biệt là qua hệ thống eCDT.

Cùng với đó, vẫn còn tàu cá mất kết nối VMS, hoạt động sai vùng, chưa được cấp giấy phép khai thác thủy sản, chưa thực hiện đăng kiểm hàng năm, chưa cập nhật 100% dữ liệu chủ tàu trên VNFishbase và chưa có cảng cá nào được công bố đủ điều kiện hoạt động theo quy định.

Để giải quyết căn cơ những tồn tại này, Quảng Ninh sẽ tiếp tục thực hiện các đợt cao điểm kiểm tra, kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản trên biển đến hết tháng 9/2025.

Đồng thời, tăng cường hiện đại hóa hệ thống VMS, kết nối và chia sẻ dữ liệu với Trung ương để phục vụ giám sát, cảnh báo và xử lý vi phạm kịp thời. Công tác kiểm tra, tuần tra, xử lý vi phạm trên biển sẽ được nâng cao hiệu quả, đặc biệt tại các khu vực nhạy cảm, vùng giáp ranh.

Đặc biệt, siết chặt quản lý tại vùng biển ven bờ, khu bảo tồn, vùng cấm khai thác có thời hạn. Ứng dụng công nghệ và thiết bị mới (như flycam) trong giám sát, quản lý tàu cá. Tỉnh cũng nghiên cứu đề xuất các cơ chế, chính sách cho việc chuyển đổi nghề, hỗ trợ thiết bị giám sát hành trình tàu cá và cơ chế ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tàu cá. Mục tiêu trọng tâm là siết chặt quản lý từ đất liền đến vùng khơi, đảm bảo 100% tàu cá hoạt động trên biển được giám sát qua hệ thống VMS và cập cảng bốc dỡ sản lượng đúng quy định.

Với quyết tâm chính trị cao và sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, Quảng Ninh không chỉ nỗ lực gỡ bỏ "thẻ vàng" IUU mà còn hướng tới việc xây dựng một ngành thủy sản hiện đại, có trách nhiệm, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phát triển kinh tế biển bền vững và hội nhập quốc tế. Tỉnh đang từng bước siết chặt kỷ cương trên biển, xây dựng hình ảnh một địa phương có nghề cá hiện đại, phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.