Đồn Biên phòng Hướng Lập - 70 năm là "lá chắn thép" nơi phên giậu Tổ quốc

Đồn Biên phòng Hướng Lập tổ chức chương trình giao lưu hữu nghị biên giới Việt Nam - Lào tại cửa khẩu phụ Tà Rùng. Ảnh: Minh Tân

Mốc chủ quyền giữa đại ngàn

Sau Hiệp định Giơnevơ, đất nước tạm thời bị chia cắt tại vĩ tuyến 17 – sông Bến Hải. Vĩnh Linh, (tỉnh Quảng Trị) trở thành tiền đồn của miền Bắc xã hội chủ nghĩa, đối mặt trực diện với âm mưu chia cắt lâu dài của đế quốc Mỹ và tay sai. Nhận thức rõ tính chất phức tạp của kẻ thù, Bộ Tư lệnh Liên khu IV đã thành lập Đại đội Công an bảo vệ giới tuyến đầu tiên tại Vĩnh Sơn, đồng thời nhanh chóng xây dựng mạng lưới đồn, trạm bảo vệ biên giới, giới tuyến, bờ biển và nội địa trên địa bàn Vĩnh Linh.

Tháng 5/1955, vùng phía Tây huyện Vĩnh Linh trở nên nóng bỏng trước các hành vi lấn chiếm, khiêu khích của phái hữu Lào dưới sự hậu thuẫn của Mỹ - Diệm.

Trong tình thế ấy, ngày 1/6/1955, một tổ công tác đặc biệt do đồng chí Trần Đồng chỉ huy cùng các chiến sĩ Đại đội 3 Công an giới tuyến đã hành quân xuyên rừng, vượt núi, cắm lá cờ đỏ sao vàng tại thôn Cù Bai (xã Hướng Lập) – điểm tiếp giáp giữa Lào và giới tuyến tạm thời. Lá cờ ấy không chỉ khẳng định chủ quyền mà còn đánh dấu sự hiện diện kiên cường của lực lượng bảo vệ biên cương. Đây chính là dấu mốc thành lập Đồn Công an vũ trang số 15, tiền thân của Đồn Biên phòng Hướng Lập.

Tại địa bàn Hướng Lập những năm đầu thành lập, không chỉ đối mặt với thủ đoạn lấn chiếm trắng trợn của địch mà cán bộ, chiến sĩ còn phải “chiến đấu” để xóa đi những hố sâu tâm lý, nỗi sợ hãi do chiến tranh và thù địch gieo rắc. Có những bản làng như Ra Doai, Tà Rúa, dân khi thấy bộ đội còn bỏ bản, trốn vào hang đá.

Nhưng cũng chính ở đây, tinh thần “Đồn là nhà, Nhân dân là phòng tuyến” đã được hun đúc và trở thành phương châm hành động. Bộ đội kiên trì xuống bản, “cùng ăn, cùng ở, cùng làm”, giúp dân định canh, định cư, hướng dẫn trồng lúa nước thay nương rẫy. Thậm chí mở lò rèn dao, rựa, cuốc, cày ngay trong đồn để phục vụ sản xuất, cải thiện sinh kế cho đồng bào.

Cán bộ đồn còn mở lớp xóa mù chữ, phát hiện và bồi dưỡng hạt nhân chính trị cơ sở. Từ đó, những người con ưu tú của dân tộc Vân Kiều như ông Hồ Tơ – đại biểu Quốc hội khóa II, bà Hồ Thị Oi – nữ Chủ tịch xã đầu tiên, đã trưởng thành.

Đến năm 1960, cử tri người Vân Kiều ở Hướng Lập lần đầu tiên được tự tay cầm lá phiếu bầu HĐND và Quốc hội. Tổ chức cơ sở Đảng từ vài đảng viên đầu tiên đã lớn mạnh thành chi bộ vững chắc, là “chốt chặn chính trị” giữa rừng sâu biên giới.

Không chỉ làm nhiệm vụ bảo vệ biên giới phía Tây Vĩnh Linh thời đó, từ năm 1959 đến đầu thập niên 60, Đồn còn tổ chức nhiều tổ công tác “ba mặt” sang hỗ trợ cách mạng Lào. Cùng với đó là mở lớp huấn luyện quân sự, hướng dẫn sản xuất, góp phần xây dựng cơ sở cách mạng, tạo hành lang an toàn cho cách mạng hai nước.

Khi đường Trường Sơn nhánh Tây hình thành, Hướng Lập lập tức trở thành “tọa độ lửa”. Chỉ riêng từ tháng 11/1959 đến khi Hiệp định Paris có hiệu lực, nơi đây hứng chịu hơn 3.152 lượt máy bay địch, 42.700 quả bom các loại và 16 lần rải chất độc hóa học. Bình quân mỗi người dân Hướng Lập thời ấy gánh chịu 250 quả bom. Song, ngay dưới mưa bom bão đạn, bộ đội Cù Bai vẫn cùng Nhân dân bám bản, dựng hầm, làm nhà nửa nổi nửa chìm, giữ đất, giữ rừng, giữ mạch sống Trường Sơn.

Trong những năm tháng khốc liệt ấy, cán bộ chiến sĩ đồn không chỉ là lính biên phòng. Họ là thầy giáo, là kỹ sư nông nghiệp, là người đưa dân đi sơ tán và cũng là người cõng từng bao gạo về bản, đỡ đẻ cho sản phụ, đón học trò đến lớp, vá đường, dựng nhà… Tinh thần trách nhiệm và lòng yêu thương Nhân dân, vì Nhân dân phục vụ của cán bộ chiến sĩ đơn vị đã đọng lại trong câu nói mộc mạc của bà Hồ Thị Oi, Chủ tịch UBND xã Hướng lập lúc bấy giờ: “Đồn Công an Nhân dân vũ trang Cù Bai là cái chăn đắp ấm cho bà con dân bản”.

Trọn niềm tin nơi tuyến đầu

Hòa bình lập lại, công cuộc đổi mới và hội nhập đã tạo ra thế và lực mới, đặt ra cho các lực lượng vũ trang, trong đó có Đồn Biên phòng Cù Bai, những yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao trong điều kiện mới.

Trên dải đất biên cương hiểm trở, Đồn Biên phòng Cù Bai (nay là Đồn Biên phòng Hướng Lập, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) đã không ngừng nỗ lực bám địa bàn, giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Từ đấu tranh ngăn chặn vượt biên trái phép, chống buôn lậu, chống xâm nhập, gián điệp, đến phòng chống tội phạm nguy hiểm như ma túy, giết người, vận chuyển vũ khí nổ… các cán bộ, chiến sĩ đã không quản hiểm nguy, giữ gìn sự bình yên cho bản làng biên giới.

Bên cạnh nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới, đồn còn là điểm tựa quan trọng của Nhân dân trong phát triển kinh tế - xã hội. Những mô hình “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc”, “Khu dân cư an toàn không có tội phạm”, chương trình “Nâng bước em tới trường”, “Con nuôi đồn biên phòng”, “Đồng hành cùng phụ nữ biên cương”... đã góp phần làm thay đổi diện mạo các bản làng. Hàng chục tỷ đồng được huy động từ cán bộ, chiến sĩ và các nhà hảo tâm giúp đồng bào có nước sạch, nhà ở, lớp học, sân chơi, dịch vụ y tế, con chữ và cả những mùa Trung thu ấm áp nơi rẻo cao.

Hoạt động đối ngoại biên phòng cũng được đồn đặc biệt chú trọng, thông qua kết nghĩa bản-bản, đồn-trạm hai bên biên giới, tăng cường trao đổi tình hình, phối hợp xử lý vi phạm, tổ chức giao lưu văn hóa – thể thao – giáo dục. Từ đó, tình đoàn kết hữu nghị Việt – Lào, đặc biệt giữa cư dân hai bên biên giới ngày càng được thắt chặt, củng cố thế trận lòng dân vững chắc.

Với những đóng góp không mỏi mệt suốt chặng đường 70 năm, Đồn Biên phòng Hướng Lập đã được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, xứng đáng là “lá chắn thép” nơi phên giậu Tổ quốc, là biểu tượng đẹp của tình quân dân máu thịt, của lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Nhân dân. Vinh quang hôm nay là kết tinh của bao thế hệ cán bộ, chiến sĩ đã và đang cống hiến, và cũng là lời hứa với tương lai: dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, những người lính mang quân hàm xanh vẫn sẽ vững vàng nơi tuyến đầu, giữ trọn niềm tin của Nhân dân.

Ngày nay, đường lên Cù Bai không còn rậm rạp như xưa. Những bản làng từng chìm trong khói bom giờ sáng đèn, trẻ em tung tăng đến trường, người dân trồng cao su, cà phê, dược liệu và học cách làm du lịch sinh thái.

Từ một đồn biên phòng nhỏ giữa rừng sâu, Cù Bai đã trở thành “phên dậu” vững vàng của Tổ quốc. Từ những bản làng nghèo khó, Hướng Lập đã vươn mình thành điểm sáng vùng cao. Thành quả hôm nay là kết tinh của bao thế hệ cán bộ, chiến sĩ bám đất, bám dân, bền gan vững chí dựng xây cuộc sống mới nơi biên cương.