WHO khuyến nghị Việt Nam đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục cấm đầu tư kinh doanh
(CLO) Trong bối cảnh dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) chưa liệt kê thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục ngành nghề cấm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị Việt Nam cần bổ sung ngay hai sản phẩm này để đảm bảo sự thống nhất trong hệ thống pháp luật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Theo WHO, việc không đưa hai loại sản phẩm trên vào danh mục cấm của Luật Đầu tư sẽ tạo ra xung đột pháp lý trực tiếp với Nghị quyết 173 của Quốc hội – văn bản đã quy định rõ việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025. Nếu Luật Đầu tư bỏ ngỏ, quy định cấm tại Nghị quyết sẽ bị vô hiệu hóa trên thực tế.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, nhấn mạnh Luật Đầu tư sửa đổi cần bổ sung danh mục cấm không kèm ngoại lệ, đặc biệt không cho phép sản xuất để xuất khẩu.
Ít nhất 60 hợp chất hóa học được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử và nhiều chất độc hại khác xuất hiện trong khí/khói mà sản phẩm này tạo ra, tăng nguy cơ ung thư, đột quỵ và các bệnh khác ở người trẻ. Ảnh minh họa
“Quyết định cấm toàn diện của Việt Nam là bước đi tiên phong trong khu vực. Việc giữ vững lập trường này có ý nghĩa then chốt đối với sức khỏe cộng đồng và tương lai thế hệ trẻ”, bà Pratt nói.
WHO cho biết thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng chứa ít nhất 60 hợp chất hóa học trong dung dịch và hàng loạt chất độc hại trong hơi/khói khi sử dụng, làm gia tăng nguy cơ ung thư, đột quỵ và các bệnh mãn tính khác ở người trẻ. Các sản phẩm này cũng được đánh giá là có khả năng gây nghiện cao.
Dữ liệu từ Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho thấy số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá thế hệ mới đã giảm gần 70% trong 10 tháng qua, kể từ khi chính sách cấm được ban hành. Hoạt động quảng cáo thông qua người nổi tiếng, KOLs và mạng xã hội cũng gần như biến mất.
WHO và Bộ Y tế cùng thống nhất quan điểm bác bỏ phương án cho phép doanh nghiệp sản xuất để xuất khẩu. Theo WHO, mô hình “cấm tiêu dùng nội địa nhưng cho phép xuất khẩu” làm suy yếu cơ sở lý luận về bảo vệ sức khỏe, tăng rủi ro thất thoát, buôn lậu hàng quay trở lại thị trường trong nước và gây áp lực lớn cho lực lượng thực thi pháp luật.
Phát biểu tại nghị trường, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương cảnh báo rằng, sự thiếu đồng bộ giữa Nghị quyết 173 và Luật Đầu tư sửa đổi “sẽ tạo ra bước thụt lùi chính sách, khiến các sản phẩm độc hại len lỏi trở lại và gây khó khăn nghiêm trọng cho quản lý nhà nước”.
Hiện đã có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử và 24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng. Ảnh minh họa
Theo ông Trí, hiện thế giới có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử và 24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng. Trong ASEAN, 5 nước gồm Việt Nam, Thái Lan, Singapore, Lào và Campuchia đã ban hành lệnh cấm toàn diện. Không quốc gia nào chấp nhận mô hình “cấm trong nước, sản xuất để xuất khẩu” vì đây là chính sách thiếu tính nhân văn, đồng thời tạo vùng xám cho tội phạm xuyên biên giới.
Việt Nam hiện đang tiệm cận chuẩn quốc tế về kiểm soát các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. WHO khẳng định việc tiếp tục siết chặt quy định trong Luật Đầu tư sửa đổi sẽ giúp Việt Nam củng cố hệ thống pháp luật, bảo vệ thanh thiếu niên và duy trì những kết quả bước đầu tích cực.
