Nghị định 301/2025/NĐ-CP: Tăng cường thanh tra, chặn thủy sản IUU vào Việt Nam

Ảnh minh họa: Dương Nguyễn

Nghị định 301/2025/NĐ-CP được xây dựng trên cơ sở Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Xử lý vi phạm hành chính và Luật Thủy sản, nhằm cụ thể hóa các quy định xử phạt trong lĩnh vực này. Nghị định đã bổ sung các biện pháp khắc phục hậu quả mới nhằm xử lý triệt để các hành vi vi phạm, đặc biệt là liên quan đến thiết bị trên tàu cá.

Các biện pháp này bao gồm buộc trang bị đầy đủ thiết bị thông tin liên lạc trên tàu cá, buộc khắc phục lỗi kỹ thuật hoặc sự cố tín hiệu của thiết bị giám sát hành trình tàu cá, buộc gửi đầy đủ dữ liệu giám sát hành trình tàu cá đến Hệ thống giám sát tàu cá và buộc chủ tàu cá lắp thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá.

Các hành vi vi phạm nghiêm trọng trong khai thác thủy sản cũng được quy định chi tiết tại Điều 20, trong đó mức phạt tiền tối đa đối với chủ tàu cá có thể lên tới 1.000.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 24 mét trở lên khai thác thủy sản trên biển không có Giấy phép khai thác thủy sản hoặc Giấy phép khai thác thủy sản đã hết hạn.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra thủy sản nhập khẩu

Công tác thanh tra, kiểm tra đối với thủy sản nhập khẩu được nhấn mạnh thông qua việc sửa đổi, bổ sung tại Điều 15 của Nghị định. Cụ thể, hành vi vi phạm quy định tại điều khoản này là không gửi giấy tờ để phục vụ thanh tra, kiểm tra hoặc không thực hiện khai báo hoặc gửi thông tin không đúng theo quy định đối với thủy sản nhập khẩu có nguồn gốc từ khai thác được vận chuyển bằng tàu công ten nơ.

Quy định này đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về minh bạch hồ sơ nguồn gốc đối với các lô hàng thủy sản nhập khẩu, đặc biệt là khi được vận chuyển bằng container, nhằm kiểm soát chặt chẽ việc thủy sản khai thác IUU tuồn vào thị trường.

Việc siết chặt công tác thanh tra, kiểm tra nhằm thu thập đầy đủ thông tin để xác minh nguồn gốc thủy sản, bảo đảm rằng hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ rõ ràng và không vi phạm các quy định về IUU.

Đồng thời, Nghị định 301/2025/NĐ-CP đã mở rộng và quy định chi tiết thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính cho các lực lượng thực thi pháp luật. Theo Điều 45, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, bao gồm cả các chức danh thuộc Công an nhân dân, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quan, Quản lý thị trường, Kiểm ngư và Kiểm lâm, đều có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính.

Đáng chú ý, thẩm quyền xử phạt đã được nâng cao đáng kể: Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có quyền phạt tiền tối đa lên đến 1.000.000.000 đồng (khoản 2 Điều 46). Tương tự, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư cũng có quyền phạt tiền tối đa đến 1.000.000.000 đồng (khoản 4 Điều 53).

Thẩm quyền này được quy định chi tiết cho nhiều chức danh khác trong lực lượng Công an nhân dân, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quan, Quản lý thị trường, Kiểm ngư và Kiểm lâm, thể hiện sự quyết liệt trong việc đảm bảo các lực lượng này có đủ năng lực tài chính để xử lý các vi phạm nghiêm trọng.

Xử lý hình sự đối với hành vi tàng trữ thiết bị giám sát hành trình trái phép

Để chống lại các hành vi gian lận và cố ý che giấu thông tin trong hoạt động khai thác, Nghị định đã quy định việc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra hình sự. Cụ thể, Khoản 11 Điều 5 quy định, trong quá trình xác minh, xử lý vụ việc nếu phát hiện hành vi tháo gỡ, tàng trữ, vận chuyển trái phép từ 02 thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khác trở lên thì chuyển hồ sơ vụ việc đến cơ quan có thẩm quyền để điều tra, xử lý hình sự theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, tại khoản 5 Điều 35, tổ chức, cá nhân có hành vi tháo gỡ thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá khi tàu cá hoạt động trên biển mà không được giám sát theo quy định, hoặc tàng trữ, vận chuyển trái phép thiết bị giám sát hành trình của tàu cá khác mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.

Nghị định 301/2025/NĐ-CP với những quy định bổ sung, tăng mức xử phạt, mở rộng thẩm quyền và siết chặt thanh tra đối với thủy sản nhập khẩu thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong ngăn chặn khai thác IUU, bảo đảm minh bạch nguồn gốc thủy sản và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực thủy sản.