Cấp chứng nhận VietGAP: Sẽ thu hồi giấy phép nếu vi phạm

Ông Nguyễn Như Cường - cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - cho biết như vậy khi trao đổi với Tuổi Trẻ liên quan đến bài điều tra "Mua chứng nhận VietGAP dễ như mua rau". Ông Cường nói:

- Để hàng hóa được lưu thông trên thị trường, điều kiện đầu tiên phải đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm theo quy định. Việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa là điều mà tất cả các bộ ngành đều muốn, người tiêu dùng nào cũng muốn biết được mình mua hàng sản xuất từ đâu, sản xuất theo quy trình nào...

Tuy nhiên, việc truy xuất nguồn gốc với hàng hóa sản xuất theo mô hình VietGAP, GlobalGAP ở những cơ sở nhỏ lẻ đang gặp nhiều khó khăn.

* Như điều tra của chúng tôi, việc tìm mua chứng nhận VietGAP hiện nay không khó, chỉ mất 25 triệu đồng là có, thưa ông?

- Cả nước hiện có trên 40 tổ chức được cấp đủ điều kiện chứng nhận sự phù hợp, trong đó Cục Trồng trọt cấp cho 12 đơn vị. Nếu đơn vị nào cấp chứng nhận VietGAP mà không đánh giá đầy đủ sẽ bị xử phạt thấp nhất từ 100 đến 150 triệu đồng. Thậm chí sẽ bị thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động.

Về thẩm quyền thanh tra xử lý cũng gồm có rất nhiều đơn vị, thí dụ như thanh tra cấp bộ, quản lý thị trường, công an, biên phòng, hải quan, chủ tịch các tỉnh thành hoặc thậm chí chủ tịch cấp xã... đều được quyền xử phạt hành vi nói trên. Riêng Cục Trồng trọt là trách nhiệm của thanh tra chuyên ngành.

Nếu báo Tuổi Trẻ có bằng chứng về việc không đánh giá mà các tổ chức vẫn cấp chứng nhận VietGAP, có thể cung cấp cho các cơ quan chuyên môn đã nói ở trên để kiểm tra, xử phạt. Tôi cũng đã chỉ đạo đơn vị liên quan ký văn bản gửi tất cả 12 tổ chức mà Cục Trồng trọt cấp phép báo cáo về quá trình hoạt động trong thời gian qua.

Trên cơ sở đó, cùng thông tin cung cấp của báo, chúng tôi sẽ thanh tra đột xuất. Nếu vi phạm đúng như phản ánh, sẽ xử phạt theo quy định và thu hồi giấy phép. Với GreenCert, tôi chỉ nói theo luật, nếu công ty này hướng dẫn, tư vấn cấp VietGAP đúng theo quy trình, tiêu chuẩn để thực hiện cấp chứng nhận thì không nói gì. Nếu như không đúng sẽ xử lý.

* Chúng ta vẫn thường nói về việc kiểm soát, đảm bảo chất lượng thực phẩm từ nơi sản xuất đến bàn ăn, nhưng thực tế cho thấy đây có vẻ là nhiệm vụ bất khả thi?

- Không riêng Việt Nam, trên thế giới cũng có rất ít doanh nghiệp thực hiện được một chuỗi khép kín từ sản xuất đến thẳng bàn ăn. Người ta thực hiện theo từng cá nhân, doanh nghiệp có ưu điểm, ưu thế gì sẽ thực hiện cái đó, tức là theo chuỗi. Nhưng có thể chuỗi này sẽ được thực hiện liên kết rất chặt chẽ, hoặc là lỏng lẻo. Có thể nói sự liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ của chúng ta chưa được nhiều.

Đây là vấn đề ai cũng có thể nhận biết được nhưng cần phải có thời gian và sự đầu tư, về nguồn lực... Do đó, nông sản từ khâu sản xuất đến bàn ăn phải qua trung gian là chuyện đương nhiên. Nhưng qua khâu trung gian này, sự liên kết chặt chẽ hay lỏng lẻo mới là vấn đề chúng ta quan tâm. Ví dụ, ở những nước phát triển, từ khâu sản xuất đến tiêu thụ đều phải qua trung gian nhưng được kiểm soát rất chặt chẽ.

Thực tế cho thấy việc liên kết này ở Việt Nam còn khá lỏng lẻo, chúng ta cần phải có thời gian, sự hỗ trợ cho các doanh nghiệp thực hiện liên kết này.

* Theo một hệ thống siêu thị bán lẻ hàng đầu Việt Nam, chúng ta không bắt buộc quy định kiểm nghiệm hàng hóa trước khi vào siêu thị, mà tùy tâm. Đây có phải là kẽ hở?

- Muốn xuất khẩu một mặt hàng nào đó, chúng ta phải tuân theo các yêu cầu của bên nhập khẩu, cũng như chúng ta đặt ra điều kiện nhập khẩu. Nên việc có quy định hay không có quy định là không quan trọng, cái quan trọng nhất các hệ thống siêu thị bán lẻ hàng đầu Việt Nam đặt ra những tiêu chí gì với nhà cung cấp khi để hàng hóa tiêu thụ vào hệ thống.

Hơn nữa phải xem là dù đặt ra yêu cầu nhưng hệ thống bán lẻ đó có chi trả phù hợp, người cung cấp hàng có được hưởng xứng đáng công sức hay không.

Không phải bất cứ thứ gì Nhà nước cũng quy định bằng văn bản pháp luật mà phải có sự điều chỉnh của thị trường, bằng các hợp đồng dân sự. Đâu cần Nhà nước phải thế này, thế kia trong một xã hội tiến bộ.

Các chợ đầu mối, hệ thống bán lẻ hoàn toàn có thể ràng buộc bằng hợp đồng với các đơn vị cung cấp, phải đáp ứng các yêu cầu, tiêu chí. Bên cung cấp cảm thấy thực hiện được, bán với giá phù hợp, lợi nhuận xứng đáng thì không có vấn đề gì.

* Như ông nói việc truy xuất nguồn gốc nông, thủy sản thời gian qua gặp nhiều khó khăn. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có giải pháp nào để kiểm soát tốt hơn chất lượng hàng hóa trong thời gian tới?

- Thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tập trung xây dựng mã số vùng trồng, để cấp mã số vùng trồng nhằm quản lý được chất lượng, truy xuất nguồn gốc. Bộ cũng đã ban hành tài liệu hướng dẫn cho địa phương phối hợp với VNPT để xây dựng phần mềm thực hiện cấp mã số vùng trồng trực tuyến.

Việc cấp mã số này cũng giao cho địa phương thực hiện, trong đó có quy định rõ điều kiện cấp mã vùng trồng cho doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc hộ kinh doanh có nhu cầu. Việc này là khuyến khích chứ không bắt buộc. Khi được cấp mã vùng trồng, chúng ta có thể truy xuất được nguồn gốc, địa điểm, sản lượng, thời gian trồng và thu hoạch...

Trong một cuộc họp mới đây, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết sẽ bàn với các đại lý, chợ đầu mối lớn, chuỗi cửa hàng bán lẻ lớn cùng với bộ và các địa phương ưu tiên tiêu thụ những sản phẩm được cấp mã số vùng trồng. Nếu được, tôi nghĩ các doanh nghiệp, các chợ đầu mối sẽ rất ủng hộ. Kết nối được việc này sẽ tạo ra được động lực cho nông dân trong việc khai báo, xin cấp mã vùng trồng trọt.

Bởi nếu chỉ dừng ở khuyến khích mà không mang lại lợi ích gì về kinh tế, mà còn phiền phức thêm về khai báo, chắc sẽ không ai làm. Bộ trưởng đang chỉ đạo rất quyết liệt và giao cho Cục Chế biến phối hợp cùng Cục Trồng trọt tổ chức gặp mặt, liên kết, kết nối với các địa phương, doanh nghiệp để làm sao các sản phẩm được cấp mã số vùng trồng sẽ được ưu tiên vào các chợ đầu mối, doanh nghiệp phân phối lớn.