Cuộc cách mạng AI trị giá 2.900 tỷ USD sẽ do ai dẫn dắt?

Thị trường toàn cầu đang đối mặt với bài toán hóc búa về nguồn vốn để xây dựng hàng loạt trung tâm dữ liệu phục vụ cho tham vọng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo tính toán mới nhất từ Morgan Stanley, tổng nhu cầu đầu tư có thể lên tới 2.900 tỷ USD, trong đó ít nhất 1.000 tỷ USD phải được huy động dưới dạng nợ, chủ yếu là nợ tư nhân.

Tuy nhiên, một thách thức không kém phần quan trọng đang nổi lên: ai sẽ tài trợ cho việc mở rộng nguồn năng lượng để cung cấp điện cho các trung tâm dữ liệu này?

Vào tháng 12 năm ngoái, Morgan Stanley ước tính nước Mỹ cần bổ sung ít nhất 36 GW công suất điện mới từ nay đến năm 2028 để đáp ứng nhu cầu từ các trung tâm dữ liệu chưa được xây dựng. Sau một năm, con số này chắc chắn đã tăng lên.

Với chi phí trung bình khoảng 50–60 tỷ USD cho mỗi GW, tổng nhu cầu vốn đầu tư vào hạ tầng năng lượng có thể tăng thêm hàng nghìn tỷ USD trong những năm tới. Tuy nhiên, nguồn tiền này hiện vẫn chưa được đảm bảo, như phân tích của Bloomberg đã chỉ ra.

Giải pháp được nhiều chuyên gia kỳ vọng nằm ở chính phủ Mỹ. Theo đó, việc phát triển mạnh mẽ các nhà máy điện hạt nhân được xem là hướng đi khả thi để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng. Tiền có thể được in ra, nhưng năng lượng thì không. Chính quyền Mỹ đang nỗ lực tìm cách vượt qua thách thức này.

Bộ trưởng Năng lượng Chris Wright cho biết phần lớn nguồn vốn từ Văn phòng Chương trình Cho vay của Bộ Năng lượng (LPO) sẽ được dành cho điện hạt nhân, nhằm thúc đẩy việc khởi công các lò phản ứng mới.

LPO hiện đang nắm giữ hàng trăm tỷ USD hỗ trợ tài chính, bao gồm các khoản bảo lãnh vay cho những dự án khó tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng.

Phát biểu tại hội nghị do Hiệp hội Hạt nhân Mỹ tổ chức ở Washington D.C., ông Wright nhấn mạnh rằng Văn phòng đang sở hữu quyền hạn cho vay đáng kể, và điện hạt nhân sẽ là lĩnh vực nhận được đầu tư lớn nhất trong thời gian tới.

Hiện tại, Mỹ chưa có lò phản ứng hạt nhân thương mại nào đang được xây dựng, dù một số dự án đang xem xét việc khởi động lại các lò cũ hoặc lên kế hoạch cho các lò mới với quy mô lớn và nhỏ.

Trong nhiệm kỳ đầu tại Nhà Trắng, Tổng thống Donald Trump từng sử dụng LPO để tài trợ cho lò phản ứng tại nhà máy điện hạt nhân Vogtle ở bang Georgia.

Giờ đây, có thể kỳ vọng hàng loạt thỏa thuận nợ sẽ được ký kết trong thời gian tới, khi Mỹ cần thu hẹp khoảng cách với Trung Quốc - quốc gia hiện đang xây dựng tới 29 lò phản ứng, trong khi Mỹ vẫn chưa có dự án nào được triển khai.

Vào tháng 5, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu khởi công 10 lò phản ứng hạt nhân quy mô lớn vào năm 2030.

Các tập đoàn công nghệ lớn như Alphabet, Amazon, Meta Platforms và Microsoft cũng đang đầu tư hàng tỷ USD để khởi động lại các lò phản ứng cũ, nâng cấp cơ sở hiện có và triển khai công nghệ lò phản ứng mới nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng từ các trung tâm dữ liệu AI.

Nhiều doanh nghiệp khác cũng đang tham gia, nhưng như Giám đốc điều hành Sam Altman từng nhấn mạnh, tất cả đều kỳ vọng chính phủ Mỹ sẽ đóng vai trò bảo lãnh cuối cùng.

Bộ trưởng Wright dự báo rằng nhu cầu điện từ AI sẽ thu hút hàng tỷ USD vốn cổ phần từ các nhà cung cấp tín dụng uy tín.

Bộ Năng lượng có thể hỗ trợ bằng các khoản vay chi phí thấp từ LPO, với tỷ lệ đối ứng lên tới bốn phần vốn nhà nước cho mỗi phần vốn tư nhân. Ông bày tỏ kỳ vọng rằng khi kết thúc nhiệm kỳ sau ba năm nữa, nước Mỹ sẽ chứng kiến hàng chục nhà máy điện hạt nhân đang được xây dựng.

Các lãnh đạo của những tập đoàn công nghệ lớn cũng chia sẻ kỳ vọng tương tự, bởi nếu thiếu nguồn năng lượng này, sự phát triển bùng nổ của AI có thể gặp trở ngại nghiêm trọng.

Chiến lược của chính quyền Tổng thống Trump đã được hé lộ hồi tháng trước thông qua thỏa thuận với Westinghouse - công ty hiện thuộc sở hữu của tập đoàn khai thác uranium Cameco và Brookfield Asset Management, cả hai đều có trụ sở tại Canada. Theo đó, Mỹ cam kết đầu tư 80 tỷ USD để xây dựng các nhà máy điện hạt nhân trên toàn quốc.

Westinghouse là đơn vị thiết kế lò phản ứng hiện đại AP1000, có khả năng cung cấp điện cho hơn 750.000 hộ gia đình. Giám đốc điều hành Dan Sumner cho biết hồi tháng 7 rằng công ty sẽ đáp ứng lời kêu gọi của Tổng thống Trump bằng thiết kế AP1000.

Tuy nhiên, Westinghouse từng gặp khó khăn trong việc hoàn thành đúng tiến độ và ngân sách các dự án AP1000 trước đây. Năm 2017, công ty này thậm chí phải tuyên bố phá sản do chi phí vượt dự kiến tại các dự án lớn ở Georgia và South Carolina, cho thấy mức độ đòi hỏi vốn khổng lồ của các nhà máy điện hạt nhân.

Thực tế này mở ra cơ hội cho các dự án lò phản ứng mô-đun nhỏ với chi phí đầu tư thấp hơn, do các nhà phát triển như Oklo và Nano Nuclear triển khai.

Giám đốc vận hành của Cameco, ông Grant Isaac, cho biết tuần trước rằng chính phủ Mỹ có nhiều lựa chọn để hỗ trợ tài chính cho dự án lò phản ứng của Westinghouse, bao gồm thông qua Văn phòng Cho vay của Bộ Năng lượng.

Trong cuộc họp báo cáo tài chính quý III, ông Isaac khẳng định có sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư đối với khoản đầu tư ít nhất 80 tỷ USD để khởi động quá trình xây dựng.