Báo chí địa phương sống lại sau 'cơn bão ChatGPT'
Khi AI khiến tin tức toàn cầu đối mặt khủng hoảng niềm tin, báo chí địa phương lại chứng minh con người và câu chuyện thật vẫn là thứ độc giả tin nhất.
Ba năm trước, ChatGPT xuất hiện và mở màn cho cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo tạo sinh. Từ đó đến nay, không ngày nào giới báo chí không phải nghe hay bàn về những câu hỏi: “AI có giết chết nghề báo không?”, “Phóng viên có bị thay thế không?”, “AI viết nhanh nhưng liệu có viết đúng?”.
Giữa vô số tranh luận, một câu hỏi quan trọng hơn đang dần hiện ra: AI đang làm gì với lòng tin của công chúng dành cho tin tức?
Câu trả lời vừa được hé mở qua nghiên cứu mới của Liên minh Phát thanh Truyền hình châu Âu (EBU) - khảo sát quy mô lớn nhất từ trước tới nay về AI trong tin tức. Các nhà báo sử dụng 14 ngôn ngữ đã đánh giá 3.000 phản hồi từ ChatGPT, Copilot, Gemini và Perplexity.
Kết quả, 45% nội dung bị sai lệch hoặc thiếu căn cứ nguồn tin - một con số khiến bất kỳ tòa soạn nào cũng phải rùng mình.
Ảnh minh họa.
Dù vậy, người đọc vẫn đang đổ xô đi hỏi chính AI. Theo báo cáo Tin tức và AI sáng tạo 2025 của Viện Reuters, lượng người dùng AI hằng tuần để tìm tin đã tăng gấp đôi chỉ trong một năm, từ 11% (2024) lên 24% (2025). Nhưng niềm tin thì chưa theo kịp: chỉ 29% người dùng tin ChatGPT, và không có công cụ nào khác vượt quá 20%.
Trong khi báo chí quốc gia chật vật tìm lại uy tín, báo chí địa phương lại đang âm thầm giành lại lòng tin của công chúng.
Khảo sát của OnePoll cho thấy 80% người trưởng thành ở Anh tin tưởng thông tin từ truyền thông địa phương (tăng mạnh từ 73% năm 2024). Ở Mỹ, theo Trung tâm Pew, 74% người dân nói họ tin “một phần hoặc rất nhiều” vào tin tức địa phương.
Ở góc độ người trong nghề, nhiều biên tập viên nhìn thấy một nghịch lý thú vị: AI càng lan rộng, cơ hội cho báo chí “người thật, việc thật” càng lớn.
Theo United Robots và Innovate Local, GenAI không chỉ là một thách thức mà còn là cú hích buộc báo chí địa phương phải tìm lại bản sắc cốt lõi của mình: hiện diện giữa cộng đồng, viết về những gì thực sự quan trọng với người dân.
Nhà báo Jonathan Heawood từng viết cho Quỹ Tin tức Lợi ích Công cộng Anh: “Tin tức địa phương cần phải thể hiện rõ tính địa phương. Phóng viên càng có mặt trong cộng đồng, họ càng được tin tưởng”.
Muốn làm được điều đó, các tòa soạn phải giải phóng phóng viên khỏi bàn phím và đây chính là nơi AI có thể giúp thật sự.
Có hai hướng rõ ràng để áp dụng AI. Thứ nhất, AI có thể sàng lọc nhanh khối dữ liệu khổng lồ từ hội đồng thành phố, ngân sách địa phương, hồ sơ tòa án... giúp phóng viên phát hiện câu chuyện mà họ có thể bỏ sót nếu làm thủ công.
Ngoài ra, từ thể thao địa phương, giá nhà, đến thời tiết cực đoan, AI có thể sản xuất các bản tin siêu địa phương trong vài giây, giúp tòa soạn duy trì nhịp độ đưa tin ngay cả khi chỉ còn vài người trực.
Giám đốc Tin tức Markus Rask Jensen nói tại hội nghị truyền thông địa phương năm ngoái: “Tôi không bao giờ khuyên ai thay thế con người bằng tự động hóa. Chúng tôi dùng dữ liệu để giúp phóng viên làm việc hiệu quả hơn, tìm được nhiều tin hơn và có thời gian gặp gỡ nhiều người hơn trong cộng đồng”.
Câu nói đó tóm gọn triết lý nghề báo trong kỷ nguyên AI: Công nghệ không phải để thay thế, mà để phóng viên có thêm thời gian làm điều mà chỉ con người mới làm được là tạo ra báo chí đáng tin.
