Lo ngại chất lượng dầu ăn giá rẻ
Nhiều sản phẩm dầu “bẩn”, kém chất lượng vẫn ngang nhiên lưu hành trên thị trường. Có hàng chục loại dầu ăn, trong đó nhiều loại dầu có màu vàng sậm, giá rẻ, được bán trôi nổi cho quán ăn, nhà hàng, bếp ăn tập thể, nơi sản xuất thực phẩm ăn nhanh hoặc quán bánh rán vỉa hè…
Không khó để bắt gặp những loại dầu này được đóng trong những can nhựa màu trắng đục, màu sắc nhờ nhờ rao bán trên chợ mạng hay chợ dân sinh.
Công an tỉnh Phú Thọ kiểm tra số hàng bị tạm giữ tại Công ty TNHH Famimoto Việt Nam.
Theo số liệu từ Statista (Cổng thông tin điện tử tích hợp dữ liệu, cung cấp số liệu thống kê về hơn 80.000 chủ đề từ 22.500 nguồn trong 170 ngành), thị trường dầu ăn Việt Nam với doanh số ước đạt 30.000 tỷ đồng/năm đang trở thành mảnh đất màu mỡ thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư.
Tuy nhiên, sự "trăm hoa đua nở" của các sản phẩm dầu ăn cũng kéo theo tình trạng nhãn mác bát nháo, chất lượng thật giả lẫn lộn khiến người tiêu dùng khó lòng phân biệt. Nhiều sản phẩm dầu ăn giá rẻ thường gắn chữ "Gold" trên nhãn như Vita Gold, Goldwin, CP Gold, Fami Gold. Tuy nhiên, thông tin ghi trên nhãn, đặc biệt là về thể tích, thường không khớp với thực tế.
Chưa kể, chỉ cần vài cú nhấp chuột trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) hay mạng xã hội, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp hàng loạt quảng cáo bán dầu ăn “giá rẻ bất ngờ” chỉ bằng một nửa, thậm chí một phần ba so với giá thị trường. Tuy nhiên, ẩn sau những sản phẩm hấp dẫn đó là mối nguy hiểm nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng.
Trên Shopee, nhiều gian hàng vẫn rao bán dầu ăn với giá rẻ bất thường, như can 4,5 lít chỉ 180.000 đồng, được quảng cáo là tinh luyện từ dầu thực vật cao cấp, không cholesterol, giàu vitamin, phù hợp cho mọi kiểu chế biến.
Trong khi đó, trên mạng xã hội, những hội nhóm chuyên buôn bán dầu ăn giá rẻ, không rõ nguồn gốc hoạt động công khai. Có người rao bán can 25 lít với giá chỉ hơn 800.000 đồng, tương đương hơn 30.000 đồng/lít, với lời cam kết về chất lượng, hiệu quả sử dụng trong nhà hàng, bếp ăn tập thể hay trường học.
Không chỉ rao bán, nhiều người còn thu mua dầu ăn đã qua sử dụng, mỡ động vật để chế biến lại. Tại các chợ dân sinh, không khó để bắt gặp các can dầu ăn không nhãn mác được bày bán tràn lan, giá rẻ bằng một nửa so với các thương hiệu có tên tuổi. Theo ghi nhận, loại dầu này được nhiều hàng quán vỉa hè sử dụng.
Thực trạng trên đặt ra lo ngại lớn về chất lượng dầu ăn giá rẻ, đặc biệt khi không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Theo quy định, dầu công nghiệp nhập khẩu dùng cho sản xuất thức ăn chăn nuôi, thủy sản không được phép dùng trong thực phẩm cho người.
Tuy nhiên, nhiều cơ sở vẫn lén lút tinh lọc sơ sài, pha chế hương liệu rồi đóng chai, gắn nhãn mác dầu thực phẩm để bán ra thị trường.
Mới đây, Công an tỉnh Hưng Yên triệt phá đường dây sản xuất dầu ăn giả quy mô lớn, thu giữ hơn 1.000 tấn dầu. Đối tượng cầm đầu lập nhiều công ty “ma”, nhập khẩu dầu dùng trong chăn nuôi nhưng tiêu thụ dưới danh nghĩa dầu ăn cho người.
Các sản phẩm bị phát hiện đều không bổ sung thành phần như công bố trên nhãn, thậm chí không có vitamin A dù được ghi là “dầu ăn bổ sung vitamin”.
Tương tự, tại Phú Thọ, Công ty TNHH Famimoto Việt Nam bị phát hiện sang chiết, đóng gói dầu ăn không rõ nguồn gốc, dán nhãn “Boat Brand” hay “Fami Gold”, tung ra thị trường với khối lượng lớn.
Cơ quan chức năng xác định công ty này đã tiêu thụ ít nhất 144 tấn dầu ăn kém chất lượng, chủ yếu cho các bếp ăn tập thể, khu công nghiệp ở nhiều tỉnh phía Bắc.
Nhiều mác dầu ăn do Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food đưa ra thị trường được Công an Hưng Yên khuyến cáo ngừng sử dụng.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia an toàn thực phẩm, cảnh báo rằng việc sử dụng dầu ăn tái chế từ dầu chiên rán nhiều lần có thể gây ngộ độc, tổn thương gan thận và tăng nguy cơ ung thư. Loại dầu thải này chỉ nên sử dụng cho ngành công nghiệp hoặc chăn nuôi, tuyệt đối không được đưa vào thực phẩm cho người.
Không chỉ chất lượng đáng lo ngại, các thủ đoạn gian lận thể tích cũng phổ biến trong thị trường dầu ăn giá rẻ. Nhiều cơ sở sang chiết dầu vào các can nhựa lớn nhưng cố ý giảm dung tích thực tế.
Ví dụ, một can ghi 9.800 ml nhưng khi cân thực tế chỉ có khoảng 7.800 ml. Hành vi gian lận này giúp các cơ sở thu lời lớn, với mức chênh lệch có thể lên tới 25% giá trị sản phẩm.
Ngoài ra, việc dán nhãn hàng hóa cũng diễn ra hết sức bát nháo, thông tin mập mờ, sai lệch, thậm chí làm giả phiếu kiểm nghiệm để qua mặt người tiêu dùng.
Trách nhiệm quản lý trong vấn đề này hiện đang bị đùn đẩy giữa các bộ, ngành. Bộ Công Thương cho rằng, việc nhập khẩu dầu công nghiệp thuộc thẩm quyền Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Trong khi đó, Bộ Y tế khẳng định Bộ Công Thương chịu trách nhiệm về toàn bộ chuỗi sản xuất và lưu thông thực phẩm. Sự thiếu nhất quán này khiến cho những lỗ hổng quản lý ngày càng lớn, tạo điều kiện để thực phẩm bẩn tràn lan.
Trên các sàn TMĐT như Shopee vẫn rao bán dầu ăn Ofood, Ofood Cooking Oil tràn lan. Đến khi thông tin đường dây dầu bẩn bị triệt phá, các sàn TMĐT, các westite mới gỡ bỏ.
Trong bối cảnh thị trường dầu ăn “vàng thau lẫn lộn”, các cơ quan chức năng cần tăng cường phối hợp kiểm tra liên ngành, giám sát chặt từ khâu nhập khẩu nguyên liệu, sản xuất đến tiêu thụ.
Cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, truy tố hình sự với những vụ việc đủ yếu tố cấu thành tội phạm, để răn đe và lập lại trật tự thị trường thực phẩm, tránh tác hại xấu đến sức khỏe người dân.
Về phía người tiêu dùng, cần nâng cao ý thức cảnh giác. Tuyệt đối không nên mua dầu ăn không rõ nguồn gốc, nhãn mác mập mờ, đặc biệt là những sản phẩm có giá rẻ bất thường.
Đặc biệt, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ và lực lượng công an để xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, nhất là những trường hợp liên quan đến sản xuất hàng giả, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc và gian lận định lượng.
Việc xử lý phải đủ sức răn đe để đảm bảo thị trường thực phẩm minh bạch và an toàn.
