Sóc Trăng đề xuất làm hồ trữ nước ngọt ở lâm trường

Nước mặn tấn công mạch ngầm

Ngày 17/2/2025, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 10 của Bộ NN&PTNT phối hợp UBND tỉnh Sóc Trăng tổ chức vận hành công trình cống âu Rạch Mọp. Đây là hạng mục lớn thuộc Dự án Công trình Kiểm soát nguồn nước bờ Nam sông Hậu, nhằm đảm bảo nguồn nước ngọt cho sản xuất ở tỉnh Sóc Trăng,

Cống âu Rạch Mọp có 2 khoang cống, mỗi khoang rộng 35m và một âu thuyền rộng 15m, chặn ngang Rạch Mọp rộng 85m ở nơi giáp ranh huyện Kế Sách và Long Phú của tỉnh Sóc Trăng. Tính từ vùng biển đi lên theo bờ sông Hậu, tỉnh Sóc Trăng có huyện Trần Đề, Long Phú và Kế Sách, cứ đến mùa khô thì huyện Kế Sách ở xa biển nhất cũng bị nước mặn tấn công.

Trước đây, huyện Kế Sách là vùng ngọt của tỉnh Sóc Trăng, với thế mạnh sản xuất lúa và cây ăn trái. Từ năm 2015, vào mùa khô, huyện bị nước mặn tấn công gay gắt, như năm 2023 - 2024, độ mặn cao nhất ở xã Nhơn Mỹ bên cửa Rạch Mọp lên đến 6,7‰ và tại thị trấn Kế Sách phía trong là 5,1‰. Để duy trì sản xuất, cứ khoảng 30 - 50ha đất, địa phương phải làm một bờ bao giúp người dân giữ nước ngọt.

Năm nay, cống âu Rạch Mọp hoạt động, kỳ vọng kiểm soát được phần nào nước mặn từ sông Hậu tràn vào; kỳ vọng kiểm soát một phần, bởi để kiểm soát được nước mặn từ sông Hậu còn cần tới 5 cống nhỏ nữa, gồm 4 cống ngăn mặn những con rạch ở bờ sông Hậu thuộc huyện Kế Sách và 1 cống phía trong.

Khi hoàn thành, hệ thống cống của Dự án Công trình Kiểm soát nguồn nước bờ Nam sông Hậu mới có thế tạo điều kiện sản xuất ổn định cho 19.000ha diện tích đất tự nhiên và hỗ trợ cấp nước ngọt cho 36.710ha trong vùng.

Tại buổi lễ vận hành cống âu Rạch Mọp, Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Trần Văn Lâu cho biết, tình hình xâm nhập mặn ở tỉnh đã diễn biến rất phức tạp, không chỉ nguồn nước mặt mà cả ở mạch nước ngầm. Một số khu vực trong tỉnh, nước ở độ sâu 500-600m vẫn gặp tình trạng lẫn bùn, tạp chất, nhiễm mặn. Do đó, việc đảm bảo nguồn nước sạch cho sinh hoạt cũng đang trở thành vấn đề hết sức cấp thiết đối với Sóc Trăng.

Nhiều giếng ngầm cấp nước ở đô thị bị nhiễm mặn

Đảm nhiệm việc cấp nước sạch ở tỉnh Sóc Trăng là Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng. Công ty đang quản lý và khai thác hệ thống 23 nhà máy/trạm khai thác xử lý nước, gồm 6 nhà máy/trạm tại thành phố Sóc Trăng, còn lại tại các thị xã, huyện, thị trấn với tổng cộng 2 trạm khai thác nước mặt và 64 giếng giếng khoan (14 giếng tầng sâu và 50 giếng tầng nông). Công suất được cấp phép khai thác là 91.530 m3/ngày đêm. Chiều dài mạng lưới ống chuyền tải và phân phối hơn 1.146km, phục vụ hơn 102.000 hộ khách hàng. Tổng khối lượng cung cấp vào mạng lưới 73.300 m3/ngày đêm

Theo báo cáo của công ty ngày 10/2/2025: Diễn biến xâm nhập mặn ngày càng trầm trọng. Tại khu vực thành phố Sóc Trăng, độ mặn tiếp tục tăng cao ngay những tháng đầu năm, cụ thể từ ngày 26/1 - 3/2, độ mặn tại nhà máy nước ở đây từ 700 - 1.500 mg/1 (tiêu chuẩn cho phép là 250 mg/l) làm ảnh hưởng đến nguồn nước mặt đang khai thác.

Đối với nước ngầm, các giếng khoan đang dần bị nhiễm mặn, mực nước động ngày càng hạ thấp, khả năng hồi lưu nguồn nước chậm, trữ lượng không đảm bảo cho việc khai thác và chất lượng nguồn nước ngày càng xấu.

Tại khu vực thành phố Sóc Trăng, công ty có 2 xí nghiệp cấp nước trực thuộc với những số liệu thống kê rất đáng lo về nước ngầm như sau. Xí nghiệp Cấp nước Nguyễn Chí Thanh có 2 nhà máy với công suất thiết kế/cấp phép là 31.000m3/ngày đêm (nước ngầm 21.000m3/ngày đêm, nước mặt 10.000 m³/ngày đêm) gồm 12 giếng khoan khai thác nước ngầm (3 giếng tầng sâu, 9 giếng tầng nông) và 2 trạm bơm nước mặt.

Lưu lượng khai thác của nhà máy hiện chỉ đạt 77% công suất thiết kế/cấp phép. Nguyên nhân chính là các giếng khoan bị hạ thấp mực nước động (độ sâu khai thác) thấp hơn cổ giếng nên không thể khai thác theo lưu lượng cho phép, đặc biệt một số giếng có độ mặn vượt ngưỡng giới hạn cho phép (dao động từ 335 mg/1 đến 410 mg/l).

Xí nghiệp Cấp nước Phú Lợi, công suất thiết kế/cấp phép là 8.000 m3/ngày đêm (nước ngầm) gồm 6 giếng khoan khai thác nước ngầm (3 giếng tầng sâu, 3 giếng tầng nông). Lưu lượng khai thác của nhà máy hiện chỉ đạt 82,5% công suất thiết kế/cấp phép. Nguyên do có 3 giếng hạ thấp mực nước động và hầu hết các giếng độ mặn đều tăng cao, có giếng lên đến 700mg/1 nên phải khai thác luân phiên để đảm bảo khả năng sử dụng các giếng.

Trước tình hình trên, trong nhiều giải pháp cấp bách nhằm đảm bảo nguồn nước sạch phục vụ người dân, công ty đề xuất xây dựng trạm bơm nước thô và đường ống chuyển nước về các nhà máy xử lý tại thành phố Sóc Trăng. Cụ thể, ccoong ty đề nghị được thuê 20ha đất có sẵn 17 ao nước ở Phân trường Phú Lợi tại xã Hồ Đắc Kiện, huyện Châu Thành, để xây dựng trạm bơm nước thô, làm khoảng 20km đường ống chuyển nước về thành phố Sóc Trăng.

Hồ trữ nước ngọt ở lâm trường

Phân trường Phú Lợi tại xã Hồ Đắc Kiện, huyện Châu Thành trước đây có thêm diện tích tương tự ở huyện Phụng Hiệp (tỉnh Hậu Giang) làm nên Lâm trường Mùa Xuân. Khi chia tách tỉnh đã chia luôn lâm trường và phần chia về tỉnh Sóc Trăng bây giờ nằm mạn Tây Bắc tỉnh, gần vùng 7 ngã sông của tỉnh Hậu Giang quanh năm có nước ngọt từ thượng nguồn sông Hậu, ngược với vùng cống âu Rạch Mọp ở hạ nguồn sông Hậu bị nhiễm mặn. Phân trường Phú Lợi cùng với lâm phần ở 3 huyện khác tạo thành Công ty Lâm nghiệp Sóc Trăng.

Giám đốc Phân trường Phú Lợi Trần Ngọc Dũng cho biết, phân trường rộng 913ha, trong đó, có rừng chỉ một phần, còn lại đã khai thác rừng để đất mời gọi đầu tư. Tuy nhiên, gần đây, tỉnh chủ trương dành 300ha làm hồ trữ nước ngọt. Trong 300ha, trước đây có 20ha bên bờ sông nhỏ được đào 17 ao nuôi cá tra nhưng khi thị trường cá tra biến động phức tạp, không có lời nên việc nuôi cá tạm dừng. Nay 17 ao để trống hoặc được trồng sen.

“Nếu cho Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng thuê 20ha này, cải tạo các ao để trữ nước ngọt thì cũng thuận lợi vì ở đây nước ngọt quanh năm”, ông Dũng nói.

Ông Đặng Văn Ngọ, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng cho hay: Công ty đã khảo sát đánh giá chất lượng nguồn nước ở Phân trường Phú Lợi. Nơi đó nằm xa biên độ xâm nhập mặn, có trữ lượng dồi dào của nguồn nước sông Hậu từ thượng nguồn đổ về đảm bảo phục vụ lâu dài; đồng thời vị trí nằm cách thành phố Sóc Trăng khoảng 20km nên tiện lợi chuyển nước phục vụ các địa phương trong tỉnh.

Hiện tại, đất công do Nhà nước quản lý, nếu được chấp thuận cho thuê, công ty sẽ tiến hành đầu tư cải tạo 17 ao làm hồ lắng chứa nước, trạm bơm nước thô, nhà làm việc và các công trình phụ trợ, đường ống chuyển tải nước về các nhà máy xử lý tại thành phố Sóc Trăng với thời gian nhanh.

Được biết, ngày 10/2/2025, UBND tỉnh tổ chức cuộc họp về tình hình cung cấp nước sinh hoạt cho Nhân dân trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng do Phó Chủ tịch Thường trực Lâm Hoàng Nghiệp chủ trì, cùng dự có đại diện các sở, ngành chức năng. Sau cuộc họp, Phó Chủ tịch Thường trực Lâm Hoàng Nghiệp yêu cầu “Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng hoàn thiện đề xuất việc thuê đất thực hiện dự án khai thác và dẫn nước thô ở Phân trường Phú Lợi”.

Ngày 12/2/2025, Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng có Công văn số 93/CN-KH gửi UBND tỉnh “xin thuê đất Phân trường Phú Lợi để xây dựng trạm bơm nước thô khai thác, sử dụng nước mặt”.

Ngay sau đó, ngày 14/2/2025, Văn phòng UBND tỉnh có Công văn số 796 /VP-KT gửi Sở Tài nguyên và Môi trường truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng Vương Quốc Nam: “Giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Sở, ngành, địa phương có liên quan xem xét, đề xuất xử lý đề nghị của Công ty Cổ phần Cấp nước Sóc Trăng tại công văn nêu trên, trình UBND tỉnh”.

Có thể thấy, lãnh đạo UBND tỉnh Sóc Trăng đã rất quan tâm giải quyết vấn đề trữ nước ngọt phục vụ sản xuất và đời sống. Đây là vấn đề cấp thiết hiện nay nhằm đáp ứng sự mong đợi của Nhân dân.