Ngày Giải phóng Thủ đô 10/10: Ký ức lịch sử và giá trị hôm nay

Tái hiện hình ảnh Hà Nội ngày giải phóng. Ảnh: Khánh Huyền

Hồi ức của người trong cuộc

Ở tuổi 90, ông Lê Văn An, nguyên chiến sĩ Đại đoàn 308 vẫn nhớ như in ký ức ngày trở về Thủ đô. Ông kể: “Sáng 10/10/1954, từng đoàn quân tiến vào Hà Nội trong tiếng reo hò vang dội, trong vòng tay và ánh mắt hân hoan của đồng bào. Tôi còn thấy rõ hình ảnh những cụ già nâng niu bó hoa, những em nhỏ vẫy cờ đỏ sao vàng, nụ cười rạng rỡ trên gương mặt người dân khắp phố phường. Trong khoảnh khắc ấy, chúng tôi hiểu sâu sắc giá trị thiêng liêng của độc lập, tự do và niềm hạnh phúc lớn lao khi Thủ đô thật sự trở lại trong tay Nhân dân”.

Không chỉ là chiến thắng quân sự, Ngày Giải phóng Thủ đô còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết toàn dân tộc.

Nhiều nhân chứng nhắc lại những ngày tháng Nhân dân Hà Nội kiên trì đấu tranh, giữ vững niềm tin, chờ đón bộ đội về tiếp quản. Chính sự đồng lòng ấy đã làm nên bản anh hùng ca mang tên “Thủ đô giải phóng”.

Bà Lê Thị Thống (cán bộ hưu trí phường Bồ Đề, TP Hà Nội) nhớ lại: Tôi khi ấy mới là cô bé 7 tuổi, đứng nép bên mẹ ở đầu phố Hàng Đào trong buổi sáng 10/10/1954. Hà Nội rợp cờ hoa, khắp nơi vang tiếng reo hò, tiếng trống, tiếng hô “Bộ đội Cụ Hồ về rồi!”.

Tôi ngẩng lên, thấy những đoàn quân trong bộ quân phục xanh, súng khoác vai, bước đi rắn rỏi mà gần gũi. Có bác thương binh mỉm cười xoa đầu tôi, ánh mắt hiền từ khiến tôi thấy ấm áp và tự hào. Dù còn nhỏ, tôi vẫn cảm nhận rất rõ sự thiêng liêng của ngày lịch sử ấy – ngày Hà Nội trở về trong vòng tay của Nhân dân.

Đi dọc các tuyến phố Hà Nội hôm nay, nhiều địa danh gắn với sự kiện 10/10 vẫn là “nhân chứng sống” như Cột cờ Hà Nội - nơi diễn ra lễ chào cờ lịch sử, Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục - dòng người đổ ra đón đoàn quân chiến thắng, cầu Long Biên - nơi Bộ đội Việt minh hùng dũng tiến vào tiếp quản Hà Nội chiều 9/10/1954..., tất cả đều trở thành không gian ký ức.

Hoạt động tri ân và tự hào Ngày Giải phóng Thủ đô

Mỗi mùa thu tháng 10, ký ức về Ngày Giải phóng Thủ đô lại trở về trong lòng người Hà Nội. Cùng với đó, nhiều hoạt động được tổ chức để nhắc nhớ một thời oanh liệt. Tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, chuyên đề trưng bày “Vang mãi khúc khải hoàn” tái hiện ba mạch ký ức: Kiên gan bền chí, Hà Nội - ngày về chiến thắng, và Hương sắc Hà thành, đưa người xem sống lại những trang sử hào hùng, chan chứa tự hào.

“Vang mãi khúc khải hoàn” chặng đường hào hùng của Hà Nội, từ ngày toàn quốc kháng chiến đến mốc son giải phóng Thủ đô và hình ảnh hôm nay. Kiên gan bền chí, gợi nhớ khí thế tháng 12/1946, khi quân dân Thủ đô biến từng mái nhà, góc phố thành chiến lũy, viết nên lời thề “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Hà Nội - Ngày về, chiến thắng khắc họa thời khắc 10/10/1954, sau 80 ngày tập kết của quân Pháp, Nhân dân hân hoan trong biển cờ hoa, đón đoàn quân chiến thắng trở về. Hương sắc Hà thành, giới thiệu một Hà Nội hôm nay - cổ kính mà hiện đại, truyền thống hòa cùng nhịp sống năng động, để khúc khải hoàn luôn ngân vang trong dòng chảy dân tộc.

Theo đại diện Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò, chuyên đề "Vang mãi khúc khải hoàn" là lời tri ân sâu sắc những người con đã ngã xuống vì Tổ quốc và Thủ đô thân yêu. Trải qua hơn bảy thập kỷ kể từ ngày giải phóng, Hà Nội không ngừng vươn lên mạnh mẽ, gìn giữ những giá trị truyền thống quý báu, lan tỏa thông điệp hòa bình, hữu nghị, viết tiếp những trang sử vàng của "Thủ đô anh hùng", "Thành phố vì hòa bình".

Nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô, Hà Nội tổ chức các chương trình văn hoá đặc sắc như: Hội sách Hà Nội lần thứ X - năm 2025 với chủ đề Thăng Long - Hà Nội - Khát vọng vươn mình; Từ ngày 8 - 10/10, Viện Phim Việt Nam tổ chức "Những ngày phim Việt Nam" tại Rạp Ngọc Khánh (Hà Nội), chiếu miễn phí 3 phim đặc sắc về Hà Nội là "Phía Bắc Thủ đô" (9h ngày 8/10), "Long thành cầm giả ca" (9h ngày 9/10), "Hà Nội 12 ngày đêm" (9h ngày 10/10).

Kết nối quá khứ – nuôi dưỡng tương lai

Em Hoàng Ngọc Mỹ Quyên (sinh viên Học viện Phụ nữ), chia sẻ: “Khi tham quan Bảo tàng Quân sự Việt Nam, em thấy xúc động trước những hiện vật quý được trưng bày tại đây, lá cờ sau 70 năm vẫn được bảo quản cẩn thận. Em biết rằng tự do, hòa bình hôm nay được đánh đổi bằng biết bao hy sinh. Điều đó thôi thúc thế hệ trẻ chúng em học tập, cống hiến nhiều hơn cho đất nước”.

Ngày Giải phóng Thủ đô không chỉ là mốc son chói lọi, mà còn chứa đựng những bài học quý báu. Đó là sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, là niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, là khát vọng độc lập, tự do của dân tộc.

Ngày nay, Hà Nội đang đổi thay từng ngày, trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa lớn của cả nước. Tinh thần 10/10 tiếp tục soi sáng con đường phát triển: Xây dựng Thủ đô văn minh, hiện đại nhưng vẫn gìn giữ hồn cốt ngàn năm văn hiến.

Ký ức lịch sử chỉ thật sự sống động khi được truyền lại cho thế hệ trẻ. Các hoạt động giáo dục truyền thống, những chuyến tham quan di tích, hay việc lồng ghép lịch sử Hà Nội vào bài giảng nhà trường chính là cách để thế hệ hôm nay hiểu, trân trọng và phát huy những giá trị của cha ông.

Ngày Giải phóng Thủ đô 10/10 không chỉ nhắc nhớ một chiến thắng, mà còn khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và niềm tự hào dân tộc. Đó là hành trang để mỗi người Hà Nội, mỗi người Việt Nam tiếp bước, xây dựng đất nước giàu mạnh, xứng đáng với máu xương, công lao của các thế hệ đi trước.