Hoàn thiện hành lang pháp lý cho công tác quốc phòng: Khẳng định vai trò then chốt của thanh tra, kiểm tra
Trong bối cảnh yêu cầu về quốc phòng, an ninh ngày càng cao, việc ban hành Văn bản hợp nhất số 51/VBHN-BQP Nghị định về công tác quốc phòng tại bộ, ngành Trung ương và địa phương đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước. Đặc biệt, công tác thanh tra, kiểm tra được củng cố, làm rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành, góp phần đảm bảo thượng tôn pháp luật và xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh từ Trung ương đến địa phương.
Văn bản hợp nhất số 51/VBHN-BQP tạo hành lang pháp lý vững chắc, thể hiện sự quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Ảnh minh họa: Dương Nguyễn
Ngày 9/9/2025, Văn bản hợp nhất số 51/VBHN-BQP được ban hành từ sự hợp nhất giữa Nghị định số 168/2018/NĐ-CP ngày 28/12/2018 của Chính phủ về công tác quốc phòng ở bộ, ngành Trung ương, địa phương và Nghị định số 220/2025/NĐ-CP ngày 7/8/2025 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của một số Nghị định trong lĩnh vực quốc phòng, quân sự khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.
Việc ban hành Văn bản hợp nhất số 51/VBHN-BQP Nghị định về công tác quốc phòng ở bộ, ngành Trung ương, địa phuơng thể hiện sự điều chỉnh, cập nhật kịp thời các quy định pháp luật, dựa trên nhiều luật quan trọng như Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Quốc phòng, Luật Dân quân tự vệ và các luật sửa đổi, bổ sung liên quan, tạo nên một khuôn khổ pháp lý đồng bộ và hiệu quả cho công tác quốc phòng.
Trong đó, khẳng định vị trí đặc biệt quan trọng của công tác thanh tra, kiểm tra là một trong những nội dung cơ bản trong công tác quốc phòng ở bộ, ngành Trung ương và địa phương. Cụ thể, các hoạt động bao gồm việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong phạm vi ngành, lĩnh vực quản lý liên quan đến quốc phòng theo quy định của pháp luật. Điều này nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của thanh tra, kiểm tra trong việc giám sát, duy trì trật tự và đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của các quy định pháp luật về quốc phòng.
Văn bản hợp nhất Nghị định đã cụ thể hóa trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong thanh tra, kiểm tra công tác quốc phòng, đảm bảo sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ.
Trong đó, Điều 8 quy định rõ, Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm chính trước Chính phủ trong quản lý Nhà nước về quốc phòng. Bộ chủ trì hoặc phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, báo cáo, đồng thời giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm công tác quốc phòng theo thẩm quyền.
Tại Điều 9, Bộ Công an, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm phối hợp với Bộ Quốc phòng thanh tra, kiểm tra; giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm công tác quốc phòng theo quy định của pháp luật.
Đồng thời, Điều 10 quy định các bộ, cơ quan ngang bộ, Kiểm toán Nhà nước, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao cũng có trách nhiệm thanh tra, kiểm tra, sơ kết, tổng kết, báo cáo; thực hiện công tác thi đua, khen thưởng; giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm công tác quốc phòng trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
Đối với các cơ quan của Đảng ở Trung ương, cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, trách nhiệm được quy định là kiểm tra, sơ kết, tổng kết, báo cáo; giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm công tác quốc phòng trong phạm vi ngành, lĩnh vực quản lý theo quy định của pháp luật. Tương tự, các cơ quan thuộc Chính phủ; Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, các tập đoàn, tổng công ty do Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập cũng thực hiện công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết, báo cáo; giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm công tác quốc phòng tại cơ quan, đơn vị mình.
Ở cấp địa phương, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh và cấp xã cũng được giao trách nhiệm thanh tra, kiểm tra, sơ kết, tổng kết, báo cáo; thực hiện công tác thi đua khen thưởng; giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm công tác quốc phòng theo quy định của pháp luật.
Việc thanh tra, kiểm tra công tác quốc phòng được thực hiện một cách chủ động và linh hoạt, có thể theo hình thức định kỳ hoặc đột xuất. Phạm vi kiểm tra được quy định rõ ràng để đảm bảo tính toàn diện và hiệu quả.
Điều 16 chỉ rõ, định kỳ hoặc đột xuất, cơ quan có thẩm quyền tổ chức thanh tra công tác quốc phòng theo quy định của pháp luật về thanh tra và quy định khác của pháp luật có liên quan. Cụ thể, Bộ Quốc phòng có thẩm quyền kiểm tra các bộ, ngành Trung ương và địa phương.
Các bộ, ngành Trung ương chủ trì hoặc phối hợp với Bộ Quốc phòng để kiểm tra các cơ quan, tổ chức thuộc quyền và các cơ quan, tổ chức thuộc ngành, lĩnh vực quản lý ở địa phương. Bộ Tư lệnh quân khu thực hiện kiểm tra các địa phương, cơ quan, tổ chức trên địa bàn của mình. Ở cấp địa phương, Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm kiểm tra cấp xã, các cơ quan, tổ chức trên địa bàn.
Thông qua các quy định chặt chẽ này, Văn bản hợp nhất Nghị định đã tạo hành lang pháp lý vững chắc, làm rõ trách nhiệm và phương thức hoạt động của thanh tra, kiểm tra công tác quốc phòng, góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, sẵn sàng ứng phó với mọi thách thức.
