Ưu đãi vượt trội và cơ chế kiểm soát rủi ro tại Trung tâm tài chính quốc tế

Phát triển mô hình tại hai địa điểm chiến lược

Tại phiên họp, trước khi biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính. Theo đó, Chính phủ khẳng định các chính sách trong dự thảo Nghị quyết có tính đột phá, bảo đảm sự khác biệt và năng lực cạnh tranh quốc tế. Các chính sách như thuế, đất đai, hạ tầng, nguồn nhân lực, bảo hiểm được đánh giá vượt trội so với nhiều trung tâm tài chính quốc tế khác. Một số nội dung đã tiệm cận thông lệ toàn cầu như quy định về tài chính công nghệ, hợp tác công tư, không gian thử nghiệm, xuất nhập cảnh, kế toán, lao động và việc làm.

Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị và được đồng ý về việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng. Mô hình này được thiết kế để tận dụng lợi thế riêng của từng địa phương, vừa tạo liên kết vùng, vừa tránh cạnh tranh chồng chéo. Trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh sẽ phát triển các thị trường vốn, thị trường tiền tệ, thử nghiệm đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính, hình thành các sàn giao dịch chuyên biệt và nền tảng giao dịch mới, đồng thời phát triển thị trường hàng hóa. Trung tâm tại Thành phố Đà Nẵng sẽ định hướng phát triển tài chính bền vững, tài chính xanh, ứng dụng công nghệ tài chính và các dịch vụ số.

Bên cạnh đó, hai thành phố đã chủ động chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao và hạ tầng kỹ thuật hiện đại để triển khai hiệu quả trung tâm tài chính. Các chương trình đào tạo chuyên sâu, hoạt động xúc tiến đầu tư, thu hút nhà đầu tư chiến lược và tiềm năng đang được đẩy mạnh triển khai theo chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ.

Chính sách đặc thù trong Trung tâm tài chính quốc tế

Nghị quyết cho phép Chính phủ ban hành các Nghị định nhằm xử lý các vấn đề phát sinh chưa được điều chỉnh trong hệ thống pháp luật hiện hành, do Trung tâm tài chính quốc tế là mô hình mới, chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Cơ chế này đã được quy định tại khoản 2 Điều 32 Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, Điều 50 Luật Tổ chức chính quyền địa phương và khoản 1 Điều 13 Nghị quyết số 190 năm 2025 của Quốc hội.

Cơ cấu tổ chức của Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm ba thành phần: cơ quan điều hành, cơ quan giám sát và cơ quan giải quyết tranh chấp. Cơ quan giám sát sẽ hoạt động theo thông lệ quốc tế, trên nguyên tắc giám sát dựa trên rủi ro. Trong giai đoạn đầu, cơ quan này sẽ phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Công an và các bộ ngành có liên quan để thực hiện chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát thông qua cơ chế phối hợp, bảo đảm nguyên tắc một đầu mối xử lý, tránh chồng chéo và nâng cao hiệu lực quản lý.

Về chính sách đặc thù, Chính phủ ghi nhận ý kiến của đại biểu về việc thành lập các sàn giao dịch, nền tảng giao dịch trong Trung tâm tài chính quốc tế có thể tiềm ẩn rủi ro. Chính phủ xác định, để hạn chế nguy cơ bị lợi dụng cho các giao dịch bất hợp pháp, đầu cơ, tạo bong bóng tài sản, cần thiết phải xây dựng khung pháp lý đồng bộ và hệ thống giám sát minh bạch, có tiêu chuẩn quốc tế. Chính phủ sẽ tiếp tục hoàn thiện các quy định trong Nghị định để kiểm soát chặt chẽ mọi hoạt động giao dịch.

Đối với chính sách ưu đãi thuế, Chính phủ khẳng định đã bám sát Kết luận số 47 của Bộ Chính trị, bảo đảm các chính sách được thiết kế vượt trội nhưng đi kèm với cơ chế kiểm soát rủi ro. Phương châm triển khai là vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không cầu toàn nhưng không nóng vội, chủ động đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, từ bỏ lối mòn “không quản được thì cấm”. Nghị quyết chỉ quy định các khung chính sách, còn các nội dung cụ thể sẽ được ban hành trong các văn bản hướng dẫn của Chính phủ.

Chính phủ cũng ghi nhận yêu cầu thiết lập cơ chế kiểm soát rủi ro dòng vốn ra vào, phòng ngừa rửa tiền, quản lý thanh khoản linh hoạt. Đây là các yếu tố đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ tính ổn định và minh bạch của Trung tâm tài chính quốc tế. Chính phủ sẽ quy định cụ thể các nội dung này tại Nghị định sau khi Nghị quyết được thông qua.

Về cơ chế giải quyết tranh chấp, Chính phủ làm rõ mô hình Trung tâm trọng tài quốc tế sẽ được thành lập bên trong Trung tâm tài chính quốc tế. Các bên được quyền thỏa thuận từ bỏ quyền yêu cầu Tòa án hủy phán quyết trọng tài. Nội dung này đã được Bộ Chính trị đồng thuận và được quy định tại khoản 3 Điều 30 của Nghị quyết. Đối với các trung tâm trọng tài thương mại nằm ngoài Trung tâm tài chính quốc tế, do không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết nên muốn áp dụng cơ chế này cần sửa đổi Luật Trọng tài thương mại hiện hành.