Tốc độ tăng trưởng và quy mô nền kinh tế Việt Nam khiến thế giới kinh ngạc

Nhìn vào mức tăng trưởng dự báo đến năm 2026, dù không thuộc top 10 về tốc độ và quy mô tăng trưởng thương mại nhưng Việt Nam, Ấn Độ và Philippines đứng rất gần top 10. Ấn Độ và Philippines đều được dự báo sẽ tăng gấp đôi tốc độ tăng trưởng khối lượng thương mại so với giai đoạn 5 năm qua.

Năm 1985, xuất khẩu chiếm chưa đến 20% GDP của Việt Nam và quốc gia này được xếp vào hàng những nước nghèo nhất thế giới (GDP bình quân đầu người chỉ khoảng 500 USD theo giá USD ngày nay). Đến năm 2019, xuất khẩu đã tăng vọt lên 101% GDP và Việt Nam đã đạt mức thu nhập trung bình (GDP bình quân đầu người gần 3.000 USD). Xuất khẩu của Việt Nam vượt GDP do Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhập khẩu đầu vào từ nước ngoài và xuất khẩu sản phẩm cuối cùng.

Tăng trưởng thương mại của Việt Nam được dự báo sẽ chậm lại từ 12% (trong 5 năm qua )xuống còn rất nhanh 8% trong 5 năm tới, tụt xuống vị trí thứ 16 trên bảng xếp hạng tốc độ của DHL. Tuy nhiên, cũng đơn vị này cho rằng Việt Nam được dự đoán chỉ tụt ba bậc xuống vị trí thứ 7 trên bảng xếp hạng thang điểm.

Vị trí của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu phản ánh mức độ toàn cầu hóa rộng lớn hơn, đặc biệt chú trọng đến thương mại và đầu tư trực tiếp nước ngoài. Việt Nam đã đạt được mức tăng trưởng toàn cầu hóa lớn thứ 8 thế giới từ năm 2001 đến năm 2019 dựa trên kết hợp thương mại, vốn, thông tin và dòng người được đo lường trong Chỉ số Kết nối Toàn cầu của DHL.

Việt Nam cũng đã liên tục nâng cấp cơ cấu xuất khẩu của mình theo thời gian, đang phát triển vị trí vững chắc trong lĩnh vực điện tử ngay cả khi quốc gia này tiếp tục là nhà xuất khẩu hàng dệt may lớn. Điện tử chiếm 40% xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong năm 2019, tăng từ mức chỉ 6% vào năm 2000, trong khi dệt may giảm từ 30% xuống 24% so với cùng kỳ.

Nhìn lại quá khứ, Việt Nam là quốc gia duy nhất nằm trong top 10 về cả tốc độ và quy mô trong giai đoạn từ 2016 đến 2021 - phản ánh thành công tích lũy của quá trình phát triển dựa vào xuất khẩu của quốc gia đó kể từ giữa những năm 1980.

Các quốc gia có tốc độ tăng trưởng thương mại nhanh nhất trong giai đoạn này là Libya, Guyana, Việt Nam, Brunei Darussalam, Ukraine, Campuchia, Senegal, Ireland, Uzbekistan và Serbia. Tốc độ tăng trưởng hàng năm cao ở các quốc gia này dẫn đến khối lượng thương mại của họ tăng lên rất nhiều. Ví dụ, Libya đã tăng hơn gấp đôi thương mại trong giai đoạn này và Guyana gần như cũng vậy.

Hai quốc gia tăng trưởng nhanh nhất đều được thúc đẩy bởi xuất khẩu dầu mỏ. Vào năm 2016 (năm cơ sở để DHL so sánh), sản xuất và xuất khẩu dầu của Libya đã bị suy giảm nghiêm trọng do thiệt hại về cơ sở hạ tầng và sự phong tỏa đối với các cảng xuất khẩu do xung đột dân sự đang hoành hành ở nước này.

Ngược lại, năm 2021 (năm cuối cùng để DHL so sánh) là một năm đặc biệt tăng trưởng mạnh đối với sản xuất và xuất khẩu dầu của Libya. Guyana bắt đầu sản xuất dầu thô vào năm 2019 sau khi ExxonMobil phát hiện ra ở vùng biển ven biển của họ vào năm 2017. Quốc gia có tốc độ phát triển nhanh thứ ba, Việt Nam, đã thúc đẩy xuất nhập khẩu thông qua hội nhập vào chuỗi giá trị sản xuất.

Quốc tế vẫn kỳ vọng vào nền kinh tế Việt Nam

Việt Nam, Ấn Độ và Philippines đều có thể hưởng lợi từ nỗ lực của nhiều công ty nhằm đa dạng hóa các chiến lược sản xuất và tìm nguồn cung ứng lấy Trung Quốc làm trung tâm. Trong khi Trung Quốc vẫn được dự báo đạt tốc độ tăng trưởng thương mại tuyệt đối nhất trong vòng 5 năm tới (xếp hạng cao nhất về quy mô), thì tốc độ tăng trưởng kim ngạch thương mại của nước này được dự báo sẽ giảm từ 6% xuống 4%, đẩy tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc từ 18 xuống 4%.

Tuy nhiên, sự phát triển này nên được xem xét trong bối cảnh Trung Quốc có thành tích vượt trội về tăng trưởng thương mại trong thời kỳ đại dịch. Khối lượng xuất khẩu của Trung Quốc tăng 5% vào năm 2020 và 17% vào năm 2021 trong bối cảnh xuất khẩu toàn cầu giảm 4% vào năm 2020 và chỉ tăng trưởng 10% vào năm 2021. Ngay cả khi không có những trở ngại từ căng thẳng địa chính trị và các công ty đang cố gắng đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Trung Quốc tăng trưởng thương mại đương nhiên sẽ chậm lại từ mức cao như vậy.

"Chúng tôi đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét các quốc gia vượt trội cả về tốc độ và quy mô tăng trưởng thương mại của họ. Việt Nam được xếp hạng trong số 10 quốc gia hàng đầu trên cả hai chiều trong 5 năm qua", báo cáo của DHL công nhận sự tăng trưởng của Việt Nam trong 5 năm qua.

Báo cáo của DHL cũng nêu, trong tương lai, "chúng tôi cũng nhấn mạnh Ấn Độ và Philippines là những quốc gia cùng với Việt Nam có khả năng phát triển vượt trội trong 5 năm tới".