Nâng hạng thị trường chứng khoán chỉ là khởi đầu cho giai đoạn mới

Việt Nam gần như đã “chạm tay” vào thị trường mới nổi

Thông báo chính thức của FTSE Russell đầu tháng 10 khẳng định Việt Nam đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí để được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging Market). Tuy nhiên, việc nâng hạng chính thức sẽ chỉ được xác nhận sau đợt rà soát tháng 3/2026 và có hiệu lực từ tháng 9/2026.

Theo ông Nguyễn Mạnh Việt - Giám đốc cao cấp phân tích đầu tư Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ thương (TCBS), việc có khoảng thời gian 12 tháng giữa thông báo và thời điểm chính thức là quy trình tiêu chuẩn của FTSE. Nhiều thị trường như Trung Quốc, UAE, Pakistan hay Romania đều trải qua lộ trình tương tự trước khi được nâng hạng: Công bố trước, xem xét sau 6 tháng và chính thức nâng hạng sau 12 tháng.

Mục đích của kỳ review vào tháng 3 là nhằm xác nhận rằng, trong khoảng thời gian sau thông báo, các tiêu chí nâng hạng của FTSE tại Việt Nam không có thay đổi trọng yếu. Nếu mọi điều kiện vẫn được duy trì, việc nâng hạng chính thức vào tháng 9 năm sau gần như chắc chắn sẽ diễn ra.

Trong số các thị trường từng được FTSE công bố nâng hạng, hầu hết đều được chính thức nâng sau 12 tháng, ngoại trừ một vài trường hợp đặc biệt như Argentina - nơi có sự thay đổi về chính sách quản lý vốn khiến quá trình bị gián đoạn.

“Với kinh nghiệm từ các quốc gia trước đây, gần như chắc chắn Việt Nam sẽ chính thức được nâng hạng vào tháng 9/2026, trừ khi có biến động lớn về chính sách hoặc quản lý vốn,” ông Việt nhận định.

Theo đó, việc nâng hạng vào thị trường mới nổi là “cột mốc mở đầu cho giai đoạn phát triển mới” của thị trường chứng khoán Việt Nam, không chỉ về quy mô mà còn về vị thế trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Việc FTSE đưa ra thông báo sớm giúp Việt Nam có thời gian hoàn thiện hạ tầng, cải thiện khung pháp lý và kỹ thuật trước khi đón nhận dòng vốn lớn từ các quỹ đầu tư toàn cầu. Ước tính, khi được nâng hạng, thị trường Việt Nam có thể thu hút từ 1,5 - 2 tỷ USD vốn ngoại bị động từ các quỹ ETF theo dõi chỉ số FTSE Emerging Markets.

Bốn điều kiện để Việt Nam “vươn tầm”

Dù đã gần như chắc chắn nâng hạng lên nhóm “mới nổi thứ cấp”, Việt Nam vẫn còn một chặng đường dài nếu muốn đạt đến thị trường mới nổi chính thức của FTSE hay MSCI Emerging Markets - nhóm các nền kinh tế có cấu trúc tài chính sâu rộng và minh bạch hơn.

Theo ông Vương Duy Anh - Chuyên gia cao cấp đầu tư và quản lý danh mục Techcom Capital, chuyên gia chiến lược đầu tư, Chính phủ Việt Nam đang định hướng giai đoạn 2025 - 2030 là thời kỳ tăng tốc của thị trường vốn. Mục tiêu là nâng quy mô vốn hóa thị trường chứng khoán từ mức 60% GDP hiện nay lên 120% GDP, thể hiện tham vọng mở rộng quy mô và chất lượng đồng thời.

Tuy nhiên, để đạt đến cấp độ thị trường phát triển, Việt Nam cần hoàn thiện thêm bốn nhóm tiêu chí cốt lõi:

Một là, chu kỳ thanh toán. Hiện Việt Nam đang áp dụng cơ chế thanh toán T+2,5, trong khi các thị trường phát triển hướng tới T+1 hoặc thậm chí T+0. Việc rút ngắn thời gian thanh toán không chỉ tăng tính thanh khoản mà còn giảm rủi ro vận hành, giúp thị trường hoạt động hiệu quả và linh hoạt hơn.

Hai là, đa dạng sản phẩm tài chính. Một thị trường phát triển cần có hệ sinh thái sản phẩm phong phú, từ cho vay, vay mượn cổ phiếu, bán khống (short selling) đến các công cụ phái sinh đa dạng. Hiện Việt Nam vẫn thiếu nhiều sản phẩm hỗ trợ nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro và tạo thanh khoản hai chiều, khiến thị trường dễ rơi vào tình trạng lệch cung - cầu.

Ba là, mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài (room). Nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn, đặc biệt trong nhóm ngân hàng và tiêu dùng, đã kín room ngoại. Việc nới giới hạn này sẽ tạo điều kiện để các quỹ đầu tư toàn cầu tăng phân bổ vốn vào Việt Nam, đồng thời giúp cổ phiếu Việt Nam có thể tham gia vào các chỉ số lớn hơn của FTSE và MSCI.

Bốn là, minh bạch hóa thông tin. Để thu hút nhà đầu tư tổ chức quốc tế, doanh nghiệp Việt cần công bố báo cáo tài chính, báo cáo thường niên song ngữ Anh – Việt, tuân thủ các chuẩn mực kế toán quốc tế và nâng cao chất lượng kiểm toán. Đây là nền tảng để nâng niềm tin và khả năng tiếp cận thông tin của nhà đầu tư toàn cầu.

“Nếu bốn yếu tố này được cải thiện mạnh mẽ trong 5 năm tới, khả năng Việt Nam được nâng lên thị trường mới nổi chính thức vào giai đoạn 2028 - 2030 là hoàn toàn khả thi”, ông Vương Duy Anh khẳng định.

Thông báo nâng hạng của FTSE không chỉ là tin vui mang tính hình thức, mà còn là cú hích chiến lược giúp Việt Nam bước vào chu kỳ phát triển mới. Dòng vốn quốc tế, cùng với sự hoàn thiện thể chế và sản phẩm tài chính, sẽ góp phần đưa thị trường chứng khoán Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính mới nổi hàng đầu khu vực Đông Nam Á trong thập kỷ tới.

Từ “thị trường cận biên” lên “mới nổi” là bước tiến dài, nhưng chặng đường tiếp theo, vươn đến mức phát triển toàn diện, sẽ là phép thử thực sự cho năng lực cải cách và minh bạch hóa của Việt Nam.