IPv6 - Cơ hội phát triển công nghệ tiên phong
Địa chỉ Internet (IP) là tham số định danh các thiết bị tham gia hoạt động Internet. Phiên bản đầu tiên được sử dụng từ thời điểm khởi đầu của Internet là IPv4. Internet, nền tảng của kỷ nguyên số tăng trưởng bùng nổ trong vài thập kỷ qua dẫn đến cạn kiệt địa chỉ IPv4.
Trong bối cảnh đó, IPv6 - giao thức Internet thế hệ mới là giải pháp tất yếu, mở ra một kỷ nguyên mới với số lượng kết nối không giới hạn. Không chỉ giải quyết vấn đề thiếu địa chỉ, IPv6 còn tạo cơ hội phát triển cho các công nghệ tiên phong như điện toán đám mây, 5G, trí tuệ nhân tạo... cũng như đảm bảo sự phát triển bền vững của mạng Internet.
Quy hoạch hạ tầng Thông tin và Truyền thông thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 11/1/2024 tại Quyết định số 36/QĐ-TTg đã xác định chuyển đổi toàn bộ mạng Internet Việt Nam sang ứng dụng địa chỉ giao thức Internet thế hệ mới (IPv6).
* Nền tảng vững chắc cho mạng Internet thế hệ mới
Ra đời năm 1983 với khả năng cung cấp khoảng 4,3 tỷ địa chỉ, IPv4 không còn đủ đáp ứng nhu cầu kết nối ngày càng tăng với hàng chục tỷ thiết bị trên toàn cầu. Theo Tổ chức Quản lý tên miền và số quốc tế (ICANN), bắt đầu từ những năm 2005, nguồn IPv4 có dấu hiệu cạn kiệt, rõ nét dần từ 2008. Hiện nay, các quốc gia ở khu vực Bắc Mỹ, Mỹ La tinh, châu Âu không cấp phát IPv4 do đã cạn kiệt hoàn toàn. Châu Á - Thái Bình Dương và châu Phi còn số lượng rất ít, đang cấp hạn chế và dự báo cạn kiệt trong 2-3 năm tới. Bên cạnh đó, IPv4 cũng bộc lộ những nhược điểm trước các yêu cầu của dịch vụ, công nghệ mạng thời kỳ mới.
Theo Trung tâm Internet Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghê), IPv6 được thiết kế với nhiều tính năng và cải tiến vượt trội. Về cấu trúc, IPv6 sử dụng địa chỉ 128 bit, cho phép tạo ra một không gian địa chỉ khổng lồ, gần như vô hạn, khác biệt hoàn toàn so với IPv4 chỉ với 32 bit. Điều này giúp giải quyết triệt để vấn đề cạn kiệt địa chỉ IP, mở đường cho sự phát triển của Cloud, 5G, IoT, AI, Blockchain ... Về hiệu suất và tốc độ, IPv6 có tiêu đề đơn giản hơn, giúp quá trình xử lý và truyền tải dữ liệu hiệu quả hơn, giảm độ trễ và tăng tốc độ truy cập. Về bảo mật, IPv6 tích hợp sẵn giao thức IPSec (Internet Protocol Security), cung cấp các cơ chế mã hóa và xác thực mạnh mẽ, giúp bảo vệ dữ liệu tốt hơn. Bên cạnh đó, IPv6 còn hỗ trợ thiết bị tự động cấu hình địa chỉ giúp giảm thiểu cấu hình bằng tay, tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả người dùng và doanh nghiệp, đặc biệt phù hợp với môi trường có số lượng thiết bị cực lớn như Internet vạn vật.
Chuyển đổi toàn bộ mạng Internet trên toàn thế giới sang thế hệ mới IPv6 đã chính thức diễn ra từ ngày World IPv6 day (8/6/2011), và sau đó là World IPv6 Launch (6/6/2012). Tháng 11/2016, Ủy ban kiến trúc Internet (Internet Architecture Board - IAB) công bố ngừng phát triển các tiêu chuẩn hỗ trợ IPv4 để tập trung phát triển các giao thức hoạt động với IPv6.
Tại Việt Nam, địa chỉ IPv6 được Trung tâm Internet Việt Nam - Cơ quan quản lý tài nguyên Internet tại Việt Nam (Bộ Thông tin và Truyền thông nay là Bộ Khoa học và Công nghệ) lần đầu giới thiệu vào năm 2004. Bộ Thông tin và Truyền thông đã triển khai các kế hoạch, hoạt động thúc đẩy chuyển đổi ứng dụng IPv6 trên mạng lưới và dịch vụ nhằm đảm bảo sự phát triển ổn định của hoạt động mạng, dịch vụ Internet Việt Nam, bắt kịp xu thế mới về công nghệ.
Ngày 6/5/2008, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành Chỉ thị số 03/2008/CT-BTTTT về việc thúc đẩy sử dụng địa chỉ Internet thế hệ mới IPv6. Đây là cột mốc chính thức đánh dấu chủ trương thúc đẩy sử dụng IPv6 tại Việt Nam. Tiếp đó, ngày 6/1/2009, Ban Công tác thúc đẩy phát triển IPv6 quốc gia được thành lập để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, hoạch định chiến lược phát triển và ứng dụng IPv6, xây dựng kế hoạch, lộ trình triển khai và theo dõi, điều phối hoạt động chuyển đổi IPv4 sang IPv6 tại Việt Nam.
Ngày 29/3/2011, Kế hoạch hành động quốc gia về IPv6 được Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông ký ban hành, xác định rõ quan điểm “Việc chuyển đổi từ IPv4 sang IPv6 là cần thiết và tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và hoạt động ổn định của Internet Việt Nam”.
* Năm 2032, chuyển đổi hoàn toàn sang IPv6 only
Theo số liệu mới nhất từ Google (tháng 1/2025), tỷ lệ người dùng truy cập Internet bằng IPv6 trên toàn cầu đạt 42,77%. Một số quốc gia như Ấn Độ, Pháp, Bỉ, Malaysia tiếp tục dẫn đầu về tỷ lệ triển khai IPv6 với hơn 70% người dùng sử dụng IPv6.
Chuyển đổi sang IPv6 là một bước đi quan trọng và cần thiết để đảm bảo tài nguyên và sự phát triển bền vững của Internet Việt Nam. Việt Nam xác định việc chuyển đổi IPv6 là cần thiết, không thể chậm trễ. Chuyển đổi IPv6 tại Việt Nam gắn liền với công cuộc chuyển đổi số. Trước khi tiến tới các thành phố thông minh và chính phủ điện tử, hạ tầng và nguồn tài nguyên Internet quốc gia cần sẵn sàng về kết nối, đảm bảo các yêu cầu về an toàn an ninh phục vụ cho việc triển khai các công nghệ tương lai như Internet vạn vật trí tuệ nhân tạo (AI)…
Việt Nam đang có những bước tiến tích cực trong việc chuyển đổi IPv6 và đang trên đà trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu trong việc triển khai IPv6. Số liệu từ Trung tâm Internet Việt Nam cho thấy, đến cuối năm 2024, tỷ lệ sử dụng IPv6 tại Việt Nam đạt 65,5% (vượt chỉ tiêu năm 2024), tăng 6,5% so với năm 2023, cao gấp 1,6 lần trung bình toàn cầu và gấp 1,6 lần trung bình khối ASEAN. Với kết quả này, Việt Nam đứng thứ hai ASEAN và top 7 quốc gia cao nhất toàn cầu (cao hơn Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh và Pháp ), tăng 2 bậc so với năm 2023.
Theo lộ trình chuyển đổi IPv6 only, việc ngừng sử dụng IPv4, sẵn sàng cho giai đoạn phát triển Internet vạn vật - IoT được Trung tâm Internet Việt Nam xây dựng là năm 2025 đạt 70%, năm 2028 đạt 80%, năm 2030 đạt 90% và chính thức ngừng sử dụng IPv4 vào năm 2032, khi tỷ lệ IPv6 Việt Nam đạt 100%.
Để đạt được mục tiêu này, Trung tâm Internet Việt Nam tổ chức Chương trình đào tạo, tập huấn về chuyển đổi IPv6 và triển khai IPv6 only dành cho các cơ quan nhà nước. Đầu tháng 6/2025, khóa tập huấn trực tuyến đã thu hút sự tham gia của 300 cán bộ là lãnh đạo các Sở Khoa học và Công nghệ, cán bộ quản lý, kỹ thuật phụ trách công tác công nghệ thông tin và chuyển đổi số đến từ các bộ, ngành, địa phương trên toàn quốc.
Học viên được hướng dẫn hoạch định triển khai IPv6 only cho cơ quan nhà nước; hướng dẫn kỹ thuật công nghệ chuyển đổi IPv6 only; cách thức xây dựng mô hình mạng IPv6 only cho mạng truy cập (wifi), mạng có dây, bám sát mô hình kết nối mạng bộ, ngành, địa phương.
Ông Nguyễn Trường Giang - Phó Giám đốc Trung tâm Internet Việt Nam cho biết, trên cơ sở nghiên cứu và triển khai thí điểm IPv6 only, Trung tâm đã biên tập cẩm nang “Hướng dẫn chuyển đổi IPv6 only cho mạng truy cập”. Thời gian tới, Trung tâm sẽ tiếp tục mở rộng triển khai thí điểm IPv6 only và gửi tặng cẩm nang tới các đơn vị chuyên trách công nghệ thông tin, chuyển đổi số của các bộ, ngành và các Sở Khoa học và Công nghệ, đồng thời tổ chức tiếp các chương trình chuyên sâu, thực hành triển khai IPv6 only cho cơ quan nhà nước./.
Hoàng Vân
