35 năm xây dựng và phát triển Yến sào Khánh Hòa lấy khoa học làm nền tảng cho phát triển vươn tầm

Từ huyền thoại về vùng đất “Rừng Trầm Biển Yến”, Công ty đã viết nên một câu chuyện hiện đại, nơi mà tinh hoa truyền thống được chắp cánh bởi những công trình khoa học và công nghệ. Mỗi tổ yến được thu hoạch, mỗi sản phẩm ra đời không chỉ chứa đựng giá trị dinh dưỡng vô giá của tự nhiên, mà còn là kết tinh của sự lao động miệt mài, của trí tuệ và khát vọng vươn lên không ngừng của các thế hệ cán bộ, công nhân viên Công ty.

Nâng niu từng giá trị di sản

Chặng đường hình thành và phát triển trong hơn một phần tư thế kỷ, Yến sào Khánh Hòa đã ghi lại những dấu ấn lịch sử, những thành tựu khoa học - kỹ thuật tiêu biểu, trở thành nền móng vững chắc, định hình cho sự phát triển bền vững của thương hiệu. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập, khi sự cạnh tranh trở nên khốc liệt, chính khoa học đã trở thành kim chỉ nam, là chìa khóa mở ra những cánh cửa thành công, tạo nên sự khác biệt và đẳng cấp cho một thương hiệu quốc gia.

Câu chuyện của Yến sào Khánh Hòa khởi nguồn từ những hang động cheo leo, hiểm trở trên các hòn đảo xa khơi. Đây là nơi thiên nhiên ban tặng cho loài chim yến một môi trường sống lý tưởng, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều thách thức. Sóng biển dữ dội, thời tiết khắc nghiệt luôn là mối đe dọa thường trực đến sự tồn tại của quần thể chim yến nhưng các thế hệ cán bộ, công nhân viên Công ty Yến sào Khánh Hòa đã dũng cảm đối mặt với những thách thức đó, không chỉ bằng lòng dũng cảm mà còn bằng trí tuệ và tinh thần khoa học.

Những công trình mang dấu ấn khoa học đầu tiên chính là việc xây dựng các hệ thống đập chắn sóng bằng khối bê tông tetrapod từ năm 2004 và hệ thống lưới giảm áp lực sóng. Những khối bê tông thô sơ, được đặt một cách khoa học, trở thành những “người vệ sĩ” vững chắc, bảo vệ các hang yến khỏi sự xói mòn của biển cả. Nhờ vậy, môi trường sống của chim yến được ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho chúng sinh sản và phát triển.

Đặc biệt, sáng kiến cải tiến mái che lòng chảo hang Trống ở đảo Hòn Ngoại đã chứng minh một cách rõ nét sức mạnh của tư duy khoa học. Sự thay đổi tưởng chừng nhỏ bé này đã mang lại hiệu quả vượt trội, tăng sản lượng tại hang lên tới 60%, góp phần đáng kể vào tổng sản lượng của đảo A1 – Hòn Nội. Thành công này đã được vinh danh bằng các giải thưởng uy tín như giải Ba Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Khánh Hòa và Giải VIFOTEC năm 2007-2008, khẳng định giá trị của những sáng kiến bình dị mà hiệu quả.

Điểm nhấn quan trọng nhất trong công tác bảo tồn chính là thành công đột phá trong việc nghiên cứu và phát triển quần thể chim yến đảo. Từ năm 2000, với việc áp dụng các nguyên lý khoa học, Công ty đã khám phá ra một bí quyết vô cùng quý giá: di đàn chim yến đến các hang đảo mới. Đây không chỉ là một kỹ thuật đơn thuần, mà là một bước đột phá mang tính cách mạng, tạo ra một luận điểm khoa học mới về sự phát triển của quần thể chim yến. Từ 8 đảo với 40 hang yến ban đầu, Công ty đã thành công trong việc di đàn và nhân đàn, nâng tổng số hang yến lên 173 hang với 33 đảo. Sự phát triển vượt bậc này đã chứng minh rằng, với khoa học, con người không chỉ khai thác tài nguyên mà còn có thể cùng thiên nhiên kiến tạo nên những giá trị mới, bền vững và trường tồn. Bên cạnh đó, hoạt động cứu hộ và ấp nuôi nhân tạo cũng là một câu chuyện đầy nhân văn. Hằng năm, hàng nghìn chim non bị rơi khỏi tổ do cạnh tranh sinh học hoặc ảnh hưởng của thời tiết đã được Công ty cứu hộ và nuôi dưỡng.

Từ năm 2005, việc nghiên cứu và áp dụng thành công quy trình ấp nở nhân tạo chim yến đã mở ra một kỷ nguyên mới. Tỷ lệ chim trưởng thành đã tăng từ 30% năm 2006 lên 90% năm 2015. Thành công này không chỉ bổ sung, phát triển quần thể đàn chim yến mà còn tạo ra một bí quyết công nghệ độc đáo. Giai đoạn 2014-2024, Công ty đã ấp nở 116.336 trứng và thả bay 60.436 chim con về tự nhiên, cùng với việc cứu hộ 12.082 chim non. Đây là minh chứng hùng hồn cho sự cam kết của Công ty Yến sào Khánh Hòa trong việc bảo vệ và nhân đàn chim yến, góp phần giữ vững thương hiệu “Rừng Trầm Biển Yến” của quê hương Khánh Hòa, bảo vệ một di sản quý báu của dân tộc.

Mở rộng tầm vóc ngành nghề

Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn nguồn yến sào tự nhiên, Công ty còn là đơn vị tiên phong trong việc biến nghề nuôi chim yến trong nhà thành một ngành kinh tế mũi nhọn, mang lại giá trị bền vững cho cộng đồng. Đề tài cấp nhà nước “Nghiên cứu cơ sở khoa học và đề xuất các giải pháp phát triển bền vững nghề nuôi chim yến tại Việt Nam” (2011-2014) đã đặt nền móng vững chắc cho ngành nghề này. Công trình đã nghiên cứu thành công quy trình kỹ thuật và công nghệ xây dựng nhà yến phù hợp với từng vùng miền, giúp hàng nghìn hộ gia đình trên cả nước có thể tiếp cận và phát triển nghề nuôi yến một cách hiệu quả. Đề tài được Hội đồng khoa học Nhà nước đánh giá đạt loại khá. Riêng công trình “Nghiên cứu quy trình kỹ thuật nuôi chim yến và xây dựng nhà yến phù hợp với từng vùng miền, địa phương phục vụ phát triển bền vững nghề nuôi chim yến tại Việt Nam” do thạc sĩ Lê Hữu Hoàng, nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Yến sào Khánh Hòa cùng nhóm cộng sự thực hiện đã được ứng dụng rộng rãi, tạo ra một ngành nghề mới, nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo và phát triển kinh tế địa phương. Công trình đã đạt giải Nhất Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ Việt Nam và Giải thưởng WIPO (Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới) năm 2016.

Gần đây nhất, Công ty đã triển khai đề tài cấp tỉnh “Xây dựng hệ thống giám sát và điều khiển nhà yến thông minh”. Đề tài đã nghiên cứu, khảo sát và thu thập dữ liệu về các thông số quan trọng như nhiệt độ, độ ẩm, âm thanh trong nhà yến. Hệ thống phần mềm giám sát và điều khiển thông minh này cho phép quản lý và vận hành nhà yến từ xa một cách hiệu quả, tối ưu hóa hoạt động và giảm chi phí. Công trình này đã mở ra một hướng đi mới trong quản lý và khai thác bền vững nghề nuôi chim yến, không chỉ ở Khánh Hòa mà trên phạm vi cả nước.

Khoa học không chỉ là nền tảng cho việc bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên yến sào, mà còn là động lực cốt lõi cho việc đổi mới và đa dạng hóa sản phẩm. Giai đoạn 2018-2024, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã có những bước tiến nổi bật trong việc phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng. Điển hình là sản phẩm Tinh chất Yến sào Thiên nhiên Khánh Hòa được nghiên cứu từ năm 2018 và ra mắt cuối năm 2022, ứng dụng công nghệ chiết xuất hiện đại để giữ lại tối đa dưỡng chất. Việc không ngừng đổi mới sản phẩm đã thể hiện tinh thần tiên phong và tầm nhìn chiến lược của Công ty Yến sào Khánh Hòa. Với hơn 60 dòng sản phẩm bổ dưỡng đã được ra đời, Công ty đã liên tục nghiên cứu và phát triển các dòng sản phẩm mới từ yến sào, đáp ứng các tiêu chí cao nhất về chất lượng. Công ty cũng đã thực hiện thành công đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu quy trình sản xuất sản phẩm dịch chiết cô đặc giàu hoạt tính chống oxy hóa từ yến sào Khánh Hòa” (2015-2017). Kết quả của đề tài này đã được ứng dụng để nâng cao chất lượng sản phẩm và mở ra hướng nghiên cứu mới cho các dòng sản phẩm chuyên sâu.

Trong định hướng phát triển giai đoạn 2025–2030, Công ty Yến sào Khánh Hòa tiếp tục kiên định với chiến lược đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ hiện đại và mở rộng thị trường. Trọng tâm sắp tới là nghiên cứu và phát triển thêm các dòng sản phẩm Tinh chất Yến sào Thiên nhiên Khánh Hòa chuyên biệt cho trẻ em và người cao tuổi. Đây là hai nhóm đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng đặc thù, đòi hỏi sản phẩm phải an toàn, tiện dụng và được bổ sung vi chất thiết yếu để hỗ trợ sức khỏe.

Đẩy mạnh phong trào lao động sáng tạo

Nếu khoa học là nền tảng vững chắc thì phong trào lao động sáng tạo chính là dòng máu không ngừng chảy, nuôi dưỡng sự phát triển và đổi mới trong từng tế bào của Công ty Yến sào Khánh Hòa. Đó không chỉ là những đề tài nghiên cứu mang tầm vóc quốc gia, mà còn là vô số những sáng kiến, cải tiến kỹ thuật nhỏ bé nhưng hiệu quả, được sinh ra từ chính bàn tay, khối óc của những người công nhân viên trực tiếp sản xuất. Từ năm 2015 đến nay, Công ty đã ghi nhận và vinh danh 1.820 sáng kiến, mỗi sáng kiến là một câu chuyện về sự tận tâm, khát khao làm việc tốt hơn, hiệu quả hơn.

Những sáng kiến này đã mang lại giá trị to lớn, trực tiếp góp phần nâng cao năng suất, tối ưu hóa chi phí và cải thiện chất lượng sản phẩm. Điển hình như “Máy vắt ly tâm” tại Nhà máy Chế biến nguyên liệu Yến sào. Thay thế cho phương pháp thủ công, sáng kiến này giúp thu hồi tối đa lượng yến đưa vào tinh chế, giảm đáng kể sức lao động và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Hay “Cải tiến thay đổi quy trình đóng gói thùng hộp 6 lon” đã giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công, góp phần vào hiệu quả kinh tế chung. Không chỉ vậy, tinh thần sáng tạo còn lan tỏa sáng cả những lĩnh vực khác, như “Sáng kiến nghiên cứu chế tạo máy vệ sinh mâm nướng Bánh Trung thu”, giúp giảm nguồn nhân lực từ 3-4 người/ngày và tăng công suất lên 15-20 mâm/phút/người.

Tất cả những nỗ lực không ngừng nghỉ đó đã được xã hội và các tổ chức uy tín trong và ngoài nước ghi nhận bằng những giải thưởng cao quý. Đó là một bản danh sách dài và đầy tự hào, minh chứng cho sự đầu tư bài bản và hiệu quả vào khoa học công nghệ, khẳng định vị thế dẫn đầu của Công ty. Nổi bật nhất, năm 2015, Công ty đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Ngoài ra, những giải thưởng danh giá khác bao gồm: Huân chương Lao động hạng Nhất, Giải Vàng Chất lượng Quốc gia, Thương hiệu Quốc gia, Giải Vàng Chất lượng Quốc tế Châu Á Thái Bình Dương và đặc biệt là Giải thưởng WIPO (Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới) năm 2016, Huy chương Bạc Hội thi Sáng tạo kỹ thuật quốc tế tại Hàn Quốc năm 2009.

Mỗi bằng khen, mỗi giải thưởng là một lời động viên, là động lực để Công ty tiếp tục hành trình đổi mới, sáng tạo, hướng tới những mục tiêu cao hơn, xa hơn trong tương lai. Đồng chí Trịnh Thị Hồng Vân - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Yến sào Khánh Hòa khẳng định: Công ty Yến sào Khánh Hòa xác định phải kiên quyết giữ vững và nâng tầm thương hiệu quốc gia, đưa thương hiệu Yến sào Khánh Hòa trở thành biểu tượng của chất lượng và uy tín trên trường quốc tế. Mục tiêu then chốt mà Công ty đặt ra là khôi phục đà tăng trưởng hai con số về doanh thu, lợi nhuận và nộp ngân sách trong giai đoạn 2025 - 2028, tầm nhìn đến năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Công ty sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, không ngừng đổi mới công nghệ, tối ưu hóa quy trình quản trị và sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Tất cả những nỗ lực không ngừng nghỉ đó đã được xã hội và các tổ chức uy tín trong và ngoài nước ghi nhận bằng những giải thưởng cao quý. Đó là một bản danh sách dài và đầy tự hào, minh chứng cho sự đầu tư bài bản và hiệu quả vào khoa học công nghệ, khẳng định vị thế dẫn đầu của Công ty. Nổi bật nhất, năm 2015, Công ty đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Đây không chỉ là một danh hiệu, mà là sự công nhận cho tinh thần tiên phong và những đóng góp to lớn của Công ty cho đất nước.

Ngoài ra, những giải thưởng danh giá khác bao gồm: Huân chương Lao động hạng Nhất, Giải Vàng Chất lượng Quốc gia, Thương hiệu Quốc gia, Giải vàng Chất lượng Quốc tế Châu Á Thái Bình Dương và đặc biệt là Giải thưởng WIPO (Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới) năm 2016, Huy chương Bạc Hội thi Sáng tạo kỹ thuật quốc tế tại Hàn Quốc năm 2009. Những thành tựu này không chỉ khẳng định uy tín của Yến sào Khánh Hòa tại Việt Nam mà còn nâng tầm giá trị yến sào Việt Nam trên bản đồ thực phẩm dinh dưỡng quốc tế. Mỗi bằng khen, mỗi giải thưởng là một lời động viên, là động lực để Công ty tiếp tục hành trình đổi mới, sáng tạo, hướng tới những mục tiêu cao hơn, xa hơn trong tương lai.

Đồng chí Trịnh Thị Hồng Vân - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Yến sào Khánh Hòa khẳng định: mục tiêu then chốt mà Công ty đặt ra là khôi phục đà tăng trưởng hai con số về doanh thu, lợi nhuận và nộp ngân sách trong giai đoạn 2025 - 2028, tầm nhìn đến năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Công ty sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, không ngừng đổi mới công nghệ, tối ưu hóa quy trình quản trị và sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Sự kiện mới nhất, ngày 7-11, UBND tỉnh Khánh Hòa phối hợp với Công ty TNHH Nhà nước Một thành viên Yến sào Khánh Hòa (Công ty Yến sào Khánh Hòa) tổ chức Hội thảo khoa học Bảo vệ và phát triển bền vững quần thể chim yến. Đây là sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động Kỷ niệm 35 năm xây dựng và phát triển Công ty Yến sào Khánh Hòa (9-11-1990 - 9-11-2025). Hội thảo với mong muốn tạo diễn đàn để các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và các địa phương liên quan cùng trao đổi, chia sẻ những nghiên cứu, kinh nghiệm thực tiễn; thảo luận giải pháp khoa học - công nghệ và quản lý nhằm bảo tồn, phát triển bền vững đàn yến - nguồn tài nguyên thiên nhiên quý báu của quốc gia. Kết quả hội thảo sẽ là cơ sở khoa học quan trọng để các bộ, ngành Trung ương, tỉnh Khánh Hòa và các địa phương liên quan hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy hoạch và chương trình hành động quốc gia về bảo tồn và phát triển quần thể chim yến đến năm 2035, tầm nhìn 2050.

Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng thảo luận, trao đổi, đánh giá, phân tích, chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất giải pháp khoa học - công nghệ, chính sách và hợp tác quốc tế nhằm bảo vệ, phát triển bền vững quần thể chim yến qua các chuyên đề, với những nội dung, như: tình hình phát triển, quản lý nuôi chim yến và xuất khẩu tổ yến; cơ sở khoa học và thực tiễn phát triển bền vững nghề nuôi chim yến Việt Nam; phòng chống săn bắt trái phép và nâng cao ý thức cộng đồng trong bảo vệ chim yến; phát triển chuỗi giá trị ngành hàng yến sào Việt Nam từ khai thác, chế biến đến xuất khẩu; một số đề xuất nhằm bảo vệ và phát triển bền vững quần thể chim yến tại Việt Nam; ứng dụng các công nghệ hiện đại trong giám sát, bảo tồn và phát triển bền vững nguồn tài nguyên chim yến đảo của Việt Nam; phát sinh chủng loại, hội tụ gen và chiến lược bảo tồn chim yến hàng trong kỷ nguyên Genomics và biến đổi khí hậu; ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với sự phát triển quần thể chim yến đảo tỉnh Khánh Hòa.

35 năm qua, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã khẳng định một chân lý: Khoa học là nền tảng của giá trị bền vững. Từ việc bảo tồn và phát triển quần thể chim yến đảo, đến việc tiên phong trong ngành nuôi yến trong nhà và đổi mới công nghệ chế biến, mỗi bước đi của Công ty đều mang dấu ấn của tư duy khoa học và tầm nhìn chiến lược. Với nền tảng đó, Công ty Yến sào Khánh Hòa không chỉ khẳng định vị thế tiên phong trong lĩnh vực yến sào mà còn trong ngành thực phẩm dinh dưỡng cao cấp tại Việt Nam và khu vực. Điều này cho thấy, việc đầu tư vào khoa học công nghệ không chỉ là một chiến lược kinh doanh mà còn là một cam kết lâu dài đối với sự phát triển bền vững và giá trị cộng đồng.