Bắc Ninh, TP HCM: Bài học về mô hình thu hút FDI chất lượng cao

Cần coi thành công của TP Hồ Chí Minh và Bắc Ninh không chỉ là mục tiêu, mà là bài học về mô hình thu hút FDI chất lượng cao

TP HCM và Bắc Ninh - mô hình thu hút FDI chất lượng cao

TP Hồ Chí Minh, với vai trò trung tâm logistics, dịch vụ, tài chính và cửa ngõ giao thương truyền thống, đạt ngưỡng kỷ lục là điều dễ hiểu. Vị thế chiến lược, hệ sinh thái kinh doanh đa dạng và mạng lưới cảng biển hiện đại giúp TP Hồ Chí Minh duy trì sức mạnh tổng hợp của một siêu đô thị.

Bên cạnh đó, sự trỗi dậy mạnh mẽ của Bắc Ninh mới là điểm nhấn phản ánh sự dịch chuyển cấu trúc. Từ một tỉnh thuần nông, Bắc Ninh đã nhanh chóng trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao và lắp ráp điện tử của Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, nhờ sự hiện diện và mở rộng liên tục của các tập đoàn công nghệ toàn cầu. Chính dòng vốn FDI thế hệ mới đã biến Bắc Ninh thành một trong những "công xưởng" xuất khẩu lớn nhất khu vực - ví dụ điển hình cho sức mạnh của việc ưu tiên thu hút đầu tư vào ngành công nghiệp mũi nhọn có khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

TP Hồ Chí Minh và Bắc Ninh đã bỏ xa với tốc độ tăng trưởng vượt trội. Khoảng cách này không chỉ thể hiện ở quy mô kim ngạch, mà còn ở chất lượng tăng trưởng, mức độ hấp thụ công nghệ và sức lan tỏa kinh tế.

Điều đáng lo ngại nằm ở sự khác biệt ngày càng lớn về năng lực cạnh tranh và thu hút công nghệ giữa hai trung tâm FDI và phần còn lại của nền kinh tế. Khoảng cách này có thể dẫn đến tình trạng “hai tốc độ tăng trưởng”: Nhóm địa phương tăng nhanh nhờ FDI chất lượng cao và nhóm còn lại phát triển chậm hơn khi dựa vào nội lực hạn chế. Sự lệch pha này tiềm ẩn rủi ro cho tính bền vững của tăng trưởng quốc gia.

Theo các chuyên gia kinh tế, cần coi thành công của TP Hồ Chí Minh và Bắc Ninh không chỉ là mục tiêu, mà là bài học về mô hình thu hút FDI chất lượng cao. Để giải quyết mất cân bằng, chiến lược phải tập trung vào phân bổ và sàng lọc FDI thế hệ mới, tạo ra các "cực tăng trưởng" mới. Thay vì dồn nén vào những khu vực đã bão hòa, các địa phương cấp hai như Hải Phòng, Đồng Nai, Bình Dương, hay các tỉnh thuộc Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung cần chính sách ưu đãi đặc thù để thu hút vốn công nghệ cao, chế biến sâu, logistics xanh.

Điều này đòi hỏi đầu tư đồng bộ vào hạ tầng kết nối từ cao tốc, cảng biển, sân bay đến nguồn nhân lực chất lượng cao. Các địa phương cần chủ động xây dựng khu công nghiệp chuyên biệt gắn với chuỗi cung ứng, chuẩn bị đất sạch, năng lượng và dịch vụ logistics - điều kiện quyết định để hình thành "cực tăng trưởng" mới.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng cho rằng nước ta cần phát triển nội lực và liên kết chuỗi giá trị. Trụ cột quan trọng không kém là phát triển nội lực để doanh nghiệp Việt có thể tham gia vào "sân chơi 100 tỷ USD". Nếu doanh nghiệp nội địa không đủ năng lực, hiệu ứng lan tỏa từ FDI sẽ chỉ là "dòng chảy một chiều".

Mở rộng "câu lạc bộ 100 tỷ USD"

Theo Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, để mở rộng "câu lạc bộ 100 tỷ USD", cần triển khai đồng thời nhiều giải pháp nhằm tăng năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp nội. Trong đó, ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tín dụng ưu đãi, chuyển giao công nghệ và đào tạo kỹ thuật để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Song song, việc hình thành các liên kết chuỗi bền vững giữa doanh nghiệp trong nước và khối FDI thông qua chương trình kết nối cung - cầu và lộ trình nội địa hóa rõ ràng sẽ giúp nâng tỷ lệ giá trị gia tăng ngay trong nước. Cuối cùng, nâng cao năng lực quản trị, phát triển thương hiệu và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp các thị trường xuất khẩu được xem là chìa khóa để doanh nghiệp Việt bước vào sân chơi giá trị cao.

Thành công của hai địa phương dẫn đầu thu hút FDI cho thấy, muốn phát triển đồng đều, bền vững và thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, Việt Nam cần một chiến lược tái cơ cấu kinh tế khu vực, tạo thêm nhiều "công xưởng 100 tỷ USD" được chống đỡ bởi nội lực và mạng lưới công nghiệp hỗ trợ vững chắc. Sự quyết tâm chuyển đổi sẽ quyết định vị thế của Việt Nam trong thập kỷ tới.