Nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm: "Tôi mừng trước những thành tựu của ngành Thanh tra"
Nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm giữ nguyên sự minh mẫn, trí tuệ, mẫn tiệp dù năm nay ông 97 tuổi. Điều đặc biệt khiến Báo Thanh tra mong muốn được trở lại thăm ông là năm nay, ông có tuổi Đảng đúng bằng tuổi của ngành Thanh tra Việt Nam, 80 tuổi.
Nguyên Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm cùng con trai Nguyễn Thanh Bình chụp ảnh kỷ niệm trong ngày ông nhận Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng. Ảnh: Gia đình cung cấp
Tôi vinh dự được đến thăm ông sau lời hẹn của anh Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hội đồng quản trị PVGas, con trai cả của nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm - bên căn nhà yên tĩnh nằm trong con ngõ nhỏ ở TP Hồ Chí Minh khi chạm vào mốc tháng 11 đầy ân tình với mỗi cán bộ ngành Thanh tra...
Mở đầu câu chuyện, nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm nhắc đến các cán bộ tiền nhiệm như cụ Nguyễn Lương Bằng, cụ Nguyễn Văn Chính, cụ Huỳnh Châu Sổ; nhiều cấp dưới, cùng thời như nguyên Tổng Thanh tra Quách Lê Thanh, nguyên Tổng Thanh tra Huỳnh Phong Tranh, nguyên Phó Tổng Thanh tra Tạ Hữu Thanh, Lê Đình Đấu, Vũ Phạm Quyết Thắng...; nhiều gương mặt tiêu biểu của cơ quan Thanh tra Chính phủ như chị Dung, chị Thao, anh Lê Huy Du... Mỗi cái tên, mỗi gương mặt dường như là một miền nhớ về ngành.
Nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm chia sẻ, "ngày đó sau khi được Hội đồng Bộ trưởng bổ nhiệm làm Tổng Thanh tra Nhà nước, tôi được đi nhiều nước học hỏi mô hình cơ quan thanh tra. Trung Quốc và các nước bạn khi đó gọi cơ quan thanh tra là Ủy ban Giám sát hành chính, còn ta gọi là Thanh tra Nhà nước. Thời điểm đó có mấy đặc trưng gần giống hiện nay. Đó là, Thanh tra ở các bộ, ngành quản lý theo ngành dọc từ Trung ương xuống địa phương gồm Bộ Quốc phòng, Ngân hàng và Thống kê...".
Nguyên Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm sinh năm 1928, quê quán xã Cẩm Bình, huyện Cẩm Xuyên (cũ), tỉnh Hà Tĩnh. Ông là Ủy viên Trung ương Đảng các khóa V, VI, VII (1982-1996). Từ năm 1982 đến 1986, ông là Bí thư Tỉnh ủy Nghệ Tĩnh. Từ năm 1987 đến năm 1989, ông giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Từ năm 1989 - 1997, ông là Tổng Thanh tra Nhà nước, Bộ trưởng, Trưởng Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Chính phủ.
Ông kể: "Ban đầu, tôi và các đồng chí Phó Tổng Thanh tra Tạ Hữu Thanh, Quách Lê Thanh (sau này là Tổng Thanh tra), Nguyễn Văn Báu ở nhà công vụ và nhà làm việc cách khá xa nhau. Các cô cấp dưỡng thường phải bê cơm qua 1 khoảng sân dài. Ngày nắng đã đành, ngày mưa rất vất vả. Tôi bảo anh em trực tiếp xuống bếp ăn; ăn bao nhiêu lấy bấy nhiêu, vừa đỡ lãng phí thiếu thừa, vừa đỡ vất vả cho bộ phận nấu ăn. Nhiều hôm, chúng tôi mang cặp lồng cơm ở nhà đi, có cơm và mấy quả cà muối là quý lắm để lấy sức làm buổi chiều. Còn buổi tối, hầu như anh em tôi ăn cơm bếp vì buổi tối chúng tôi nghe các đoàn thanh tra báo cáo kết quả công tác; thời gian hành chính không làm hết được.
Trừ 7 Chánh Thanh tra của khối bộ, ngành do Hội đồng Bộ trưởng ký quyết định bổ nhiệm thì khi đó tôi với cương vị là Tổng Thanh tra ký quyết định bổ nhiệm 41 Chánh Thanh tra cấp tỉnh.
Nguyên Tổng Thanh tra Nhà nước Nguyễn Kỳ Cẩm cùng gia đình đón nhận Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng. Ảnh: Gia đình cung cấp
Nhiệm kỳ của tôi cũng thực hiện đổi mới tổ chức hoạt động thanh tra, chủ trì soạn thảo Luật Thanh tra; dựa vào các văn bản pháp lý của Nhà nước như Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo; Pháp lệnh chống tham nhũng để tiếp tục hoàn thiện đề án tổ chức hoạt động thanh tra. Bộ máy tổ chức của cơ quan Thanh tra Nhà nước cũng dần được hoàn thiện, ra đời Trung tâm Nghiên cứu khoa học Thông tin Thanh tra, Báo Thanh tra, Ban Nghiên cứu – Xây dựng văn bản pháp luật về thanh tra...
Về chức năng nhiệm vụ, trừ các vụ án về dân sự, hình sự thì toàn bộ các vụ việc về hành chính đều thuộc thẩm quyền của cơ quan thanh tra, do Thanh tra Nhà nước quản lý. Còn sau khi xem xét vụ việc, phát hiện dấu hiệu hình sự thì cơ quan Thanh tra chuyển sang Công an. Thanh tra Nhà nước cũng làm luôn chức năng của Tòa án hành chính, kết luận và có hiệu lực trong quản lý".
Về công tác cán bộ và xây dựng ngành, nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm chia sẻ: "Cơ quan Thanh tra Nhà nước đề cao kỷ luật và liêm chính, liêm khiết. Tôi còn nhớ, sau chuyến công tác về Quảng Ninh, đồng chí thư ký có chuyển lại một món quà của địa phương là chế độ công tác phí trị giá 50 đồng. Khi đó, lương Bộ trưởng của tôi là 172 đồng. Số tiền đó là lớn. Tôi trao đổi thẳng thắn với đồng chí thư ký, giữ nguyên tắc là tất cả các món quà tặng của địa phương phải báo cáo tôi ngay tại đó. Còn lần này, để đợi hội nghị tổng kết cuối năm sẽ mời địa phương lên nhận lại và quán triệt về việc không tặng quà như vậy. Đồng chí thư ký của tôi đã làm đúng như lời tôi dặn. Và địa phương cũng hiểu vấn đề".
Cũng theo nguyên Tổng Thanh tra, "xử lý các việc về liêm khiết, liêm chính cũng cần có tình, có lý; có thủy có chung. Lấy ví dụ 1 cán bộ là phó cục trưởng cục địa phương khi đó của Thanh tra Nhà nước đi công tác tỉnh; được địa phương tặng 1 ít sữa. Chi bộ của cục lúc đó họp, yêu cầu kỷ luật Đảng, cách chức đồng chí phó cục trưởng vì đã nhận quà. Tôi đã chỉ đạo chi bộ nhắc nhở, phê bình đồng chí và gửi lại quà tặng cho địa phương chứ không kỷ luật".
..."Qua đài, báo, ti vi, tôi thấy rất mừng trước những thành tựu của ngành Thanh tra nói chung, của Thanh tra Chính phủ nói riêng", nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm chia sẻ. Ảnh: TN
Trong 80 năm tuổi Đảng, phần đẹp nhất của cuộc đời ông gắn bó với ngành Thanh tra. Trong câu chuyện của ông, dường như chỉ còn ký ức của những ngày cùng các cán bộ tâm huyết của ngành nghiên cứu các cuộc thanh tra và các giải pháp xây dựng ngành. Và một phần tươi đẹp nữa trước khi ông được “đặc cách” kết nạp Đảng trước 1 năm, khi ông mới 17 tuổi.
Ông bảo, 11-12 tuổi, tôi đã đi canh hầm cho cán bộ cách mạng họp bàn cả đêm ngoài cánh đồng. Mùa hè thì họp giữa ruộng khô. Mùa nước thì họp ở các cồn không có nước. Cứ thấy bóng lính ngụy đi tuần thì tôi giả tiếng mèo kêu meo meo để các cụ nhận được tín hiệu, bày ra bàn đánh bạc gồm 1 cái đĩa, mấy đồng xu và vài hào lẻ. Nếu kịp thì tổ họp sẽ giải tán qua các lối bí mật. Không kịp thì giả vờ là nhóm đánh bạc, khi đó bị đánh vài roi sẽ thả ra. Sau vài năm, tôi tham gia giành chính quyền ở huyện Cẩm Xuyên rồi ở tỉnh. Sau lần đó không lâu thì tôi được kết nạp Đảng ở tuổi 17, sớm hơn qui định 1 năm.
Qua đài, báo, ti vi, tôi thấy rất mừng trước những thành tựu của ngành Thanh tra nói chung, của Thanh tra Chính phủ nói riêng. Tôi mừng vì anh em giữ được, làm tròn trách nhiệm, đạo đức của người cán bộ thanh tra. Tôi mong các đồng chí tiếp tục kế tục sự nghiệp của người đi trước, phát huy truyền thống cách mạng để viết tiếp các trang sử vàng của ngành.
Cuối những năm 1980, đầu những năm 1990, tình hình trong nước và thế giới có nhiều diễn biến phức tạp khi Liên Xô và Đông Âu sụp đổ. Ngày 1/4/1990, Pháp lệnh Thanh tra, một văn bản mang tính pháp lý cao được công bố. Ủy ban Thanh tra Nhà nước được chuyển đổi thành một cơ cấu ngành dọc với tên gọi Thanh tra Nhà nước. Ông Nguyễn Kỳ Cẩm, Chủ nhiệm Ủy ban Thanh tra Nhà nước, giữ chức vụ Tổng Thanh tra Nhà nước.
Bộ máy của cơ quan Thanh tra Nhà nước gồm: Vụ Thanh tra kinh tế I, Vụ Thanh tra kinh tế II, Vụ Thanh tra Nội chính – Văn xã, Vụ Thanh tra xét khiếu tố, Vụ Tổng hợp - Pháp chế, Vụ Tổ chức cán bộ, Văn phòng, Trường Cán bộ thanh tra và Tạp chí Thanh tra.
Năm 1990, thực hiện Nghị định của Hội đồng Bộ trưởng, Tổng Thanh tra Nhà nước ra các quyết định về tổ chức bộ máy cơ quan Thanh tra Nhà nước. Theo đó, giải thể các cục và phòng như: Cục Thanh tra kinh tế xã hội (Cục I), Cục Thanh tra xét khiếu tố (Cục II) và Phòng Pháp chế. Đồng thời thành lập các vụ, đơn vị theo Nghị định số 244/HĐBT.
Theo ông Nguyễn Kỳ Cẩm, thanh tra cũng như bất cứ ngành nào, địa phương nào, phải giữ vững tinh thần công tâm, khách quan trong bảo vệ công lý; giữ vững sự tận tụy vì nước vì dân. Không để ai giấu giếm các sai lầm, vi phạm trong công việc ảnh hưởng đến quyền lợi của Nhà nước, của người khác nhưng đồng thời cũng không được qui kết oan sai cho người dân, cho tổ chức. Làm được điều đó chính là bảo vệ sự công tâm công lý, trong sáng, lành mạnh của hoạt động công vụ. Vì chữ “TRA” trong THANH TRA chính là điều tra, xem xét; còn chữ “THANH” chính là trong sáng, minh bạch vậy.
"Tôi tin rằng, nếu cấp nào, ngành nào, địa phương nào cũng làm được như vậy thì Nhân dân càng ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và bản thân từng cán bộ của ngành Thanh tra nói chung đều noi được gương sáng của Bác Hồ", nguyên Tổng Thanh tra Nguyễn Kỳ Cẩm nhấn mạnh.
