Nghị quyết 66.4 và cuộc chạy đua vật liệu xây dựng: Thanh Hóa tìm lời giải cho những dự án cấp bách

Ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch Hiệp hội Đá Thanh Hóa trả lời phỏng vấn Báo Thanh tra. Ảnh: Văn Thanh

Để có cái nhìn tổng thể, khách quan về những tháo gỡ “nút thắt" này, phóng viên Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch Hiệp hội Đá Thanh Hóa, để làm rõ những vướng mắc, nhu cầu và kỳ vọng của doanh nghiệp đối với thị trường vật liệu xây dựng.

Thanh Hóa chưa bao giờ thiếu hụt vật liệu xây dựng trầm trọng như hiện nay

+ Thưa ông, bức tranh tổng thể về nhu cầu và nguồn cung vật liệu xây dựng của tỉnh Thanh Hóa thời gian qua như thế nào?

- Trong 10 tháng năm 2025, nhu cầu vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa tăng gấp đôi cùng kỳ, mức tăng chưa từng có trong nhiều năm trở lại đây.

Nguyên nhân là do hàng loạt dự án đầu tư công đồng loạt tăng tốc giải phóng mặt bằng, thi công trước thời điểm quyết toán; bên cạnh đó, nhiều dự án khu đô thị, khu công nghiệp và dự án vốn ngoài ngân sách cũng bước vào giai đoạn triển khai mạnh.

Nhóm đá xây dựng cơ bản đã đáp ứng nhu cầu thị trường, do các doanh nghiệp tăng công suất trong phạm vi được phép.

Tuy nhiên, đất san lấp thiếu khoảng 40%, cát xây dựng thiếu tới 70% so với nhu cầu thực tế. Đây là áp lực rất lớn, khiến nhiều dự án trọng điểm rơi vào nguy cơ chậm tiến độ, ảnh hưởng trực tiếp đến giải ngân đầu tư công.

+ Vì sao đất và cát lại thiếu nghiêm trọng, trong khi đá xây dựng đã cơ bản đáp ứng được, thưa ông?

- Có ba nguyên nhân chính. Thứ nhất, số lượng mỏ đất, cát được cấp phép trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa vẫn quá mỏng. Nhiều mỏ đang hoạt động thì lại vướng mặt bằng, vướng phục hồi môi trường, thuê đất, có nơi bị tạm dừng do vi phạm vượt ranh giới hoặc đang bị Công an điều tra. Toàn tỉnh hiện còn rất nhiều mỏ phải tạm dừng để khắc phục.

Thứ hai, đá xây dựng tập trung nhiều ở Yên Lâm, nhưng lại xa trung tâm, khiến chi phí vận chuyển đội lên. Khi doanh nghiệp thi công tìm nguồn vật liệu gần công trường, đất và cát càng trở nên khan hiếm.

Thứ ba, giá vật liệu do Nhà nước công bố chưa sát thực tế. Các doanh nghiệp thi công vốn Nhà nước thường rơi vào cảnh “càng làm càng lỗ”, dẫn đến chậm tiến độ hoặc không dám nhận thêm khối lượng.

Muốn tháo gỡ tận gốc, phải đồng thời xử lý cả ba vấn đề, tăng nguồn cung, cải cách thủ tục, cập nhật cơ chế giá.

Nghị quyết 66.4 của Chính phủ chính là cú hích mạnh tháo gỡ vướng mắc, mở đường cho cấp phép các mỏ mới.

+ Thưa ông, Nghị quyết 66.4/2025/NQ-CP có ý nghĩa thế nào đối với cộng đồng doanh nghiệp khai thác khoáng sản?

- Đây là văn bản hết sức quan trọng. Nghị quyết tạo hành lang pháp lý đặc thù để các địa phương rà soát, khoanh định và ưu tiên cấp phép mỏ phục vụ các dự án đầu tư công.

Điểm mới của Nghị quyết 66.4 là cho phép đẩy nhanh thủ tục cấp phép đối với các mỏ đã có trong quy hoạch. Rà soát, nâng công suất các mỏ còn trữ lượng. Tháo gỡ hồ sơ môi trường, thủ tục chuyển mục đích rừng, giải phóng mặt bằng mỏ.

Ưu tiên cho các dự án sử dụng vốn ngân sách, dự án dân sinh cấp bách. Doanh nghiệp trong ngành khoáng sản rất phấn khởi, bởi nhiều kiến nghị kéo dài nhiều năm nay đã có cơ sở pháp lý để triển khai nhanh hơn, minh bạch hơn.

Quy trình đang được triển khai khẩn trương tại Thanh Hóa

+ Hiện tỉnh Thanh Hóa đang triển khai Nghị quyết 66.4 thế nào, thưa ông?

- Trong tháng 10/2025 nhờ giảm bớt các thủ tục hành chính, nhiều mỏ đất đã đấu giá trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa đã đầy đủ các thủ tục cấp phép, đưa vào hoạt động, đáp ứng phần nào nhu cầu vật liệu cho các công trình.

Đặc biệt, đối với vật liệu đất, cát, từ đầu tháng 11 đến nay, Sở NN&MT đã làm rất quyết liệt theo chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa nhằm tháo gỡ nguồn cung này.

Ngày 4/11/2025, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Quyết định 3486/QĐ-UBND, phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản theo Nghị quyết 66.4, trong đó có mỏ đất xã Yên Thọ diện tích 168.300 m².

Ngày 7/11/2025, Sở NN&MT ban hành Công văn 14587, hướng dẫn doanh nghiệp lập hồ sơ thăm dò, chuyển mục đích sử dụng rừng, thuê đất, đánh giá môi trường theo cơ chế đặc thù.

Trong các ngày 18 và 19/11/2025, Tổng Công ty Xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Thanh Hóa, đơn vị được nhà thầu dự án Tiêu vùng III uỷ quyền đã nộp đủ hồ sơ xin cấp phép khai thác mỏ Yên Thọ; Sở NN&MT kiểm tra thực địa và đánh giá hồ sơ phù hợp, mỏ nằm trọn trong khu vực được phê duyệt không đấu giá.

Ngày 21/11/2025, Sở NN&MT tiếp tục xin ý kiến các sở, ngành về đề nghị cấp phép hai mỏ cát tại xã Quang Chiểu do Công ty Hùng Lộc đề xuất.

Ngoài ra, với đề xuất của Công ty Cổ phần Vĩnh An tại các mỏ cát Biện Thượng – Hoằng Giang – Thiệu Quang, Sở NN&MT đang khẩn trương lấy ý kiến Công an tỉnh, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh và các địa phương để tổng hợp, báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa trước 1/12/2025.

Các động thái này cho thấy tỉnh Thanh Hóa đang vào cuộc rất nhanh, đúng tinh thần Nghị quyết 66.4.

Doanh nghiệp mong gì khi tham gia triển khai Nghị quyết 66.4?

+ Tại hội nghị của Hiệp hội Đá mới đây, các doanh nghiệp đã nêu những khó khăn gì thưa ông?

- Chủ yếu các doanh nghiệp kiến nghị các vướng mắc tập trung vào ba nhóm chính: Một là, thủ tục khoáng sản còn rườm rà, một số hồ sơ kéo dài quá lâu.

Hai là, nhiều mỏ vướng mặt bằng, đường vào mỏ xuống cấp khiến chi phí đội lên.

Ba là, giá công bố Nhà nước chưa sát thực tế, đặc biệt là giá đất và cát, khiến doanh nghiệp thi công vốn đầu tư công gặp nhiều rủi ro.

Do đó, doanh nghiệp mong tỉnh rút ngắn thời gian cấp phép, nhất là với các mỏ đã đủ điều kiện. Hỗ trợ giải phóng mặt bằng, đầu tư đường vào mỏ; điều chỉnh bảng giá vật liệu cho sát thị trường.

+ Có ý kiến cho rằng giá đá tại các mỏ chênh lệch nhau quá lớn, gây xáo trộn thị trường. Quan điểm của ông thế nào?

- Giá chênh là có thật, nhưng rất tự nhiên. Địa hình mỗi mỏ khác nhau, đầu núi – cuối núi chất lượng đá không giống nhau. Chi phí làm đường vào mỏ, vận chuyển, phụ thuộc vào vị trí địa lý. Mỏ xa trung tâm thì muốn đẩy giá cũng không bán được.

Doanh nghiệp hoàn toàn không có khả năng ghim hàng hay tạo “sốt ảo”, vì sản lượng đá rất lớn. Thậm chí có thời điểm doanh nghiệp còn lo… ế hàng. Điều quan trọng là giá công bố Nhà nước phải sát thị trường, để tránh tình trạng dự án vốn Nhà nước bị chậm vì nhà thầu không dám làm.

Xử lý vi phạm phải nghiêm, nhưng cũng phải tạo cơ hội cho doanh nghiệp phục hồi

+ Đối với các doanh nghiệp từng vi phạm khai thác vượt ranh giới, vượt công suất, việc khắc phục và hoạt động trở lại sẽ thế nào?

- Quan điểm của Hiệp hội là rõ ràng, không bao che, nhưng cũng không làm khó. Các doanh nghiệp phải khắc phục đầy đủ nghĩa vụ tài chính; nộp thuế, phí, tiền cấp quyền; hoàn thiện hồ sơ môi trường.

Sau đó, tỉnh sẽ xem xét cho phép nâng công suất hoặc tiếp tục hoạt động nếu đáp ứng yêu cầu pháp luật.

Đây cũng là tinh thần của Nghị quyết 66.4, quản lý chặt nhưng tạo điều kiện cho doanh nghiệp có năng lực.

+Từ góc độ Chủ tịch Hiệp hội Đá, ông có thông điệp gì gửi tới doanh nghiệp trong ngành?

- Tôi đề nghị các doanh nghiệp: Tăng sản lượng trong phạm vi được cấp phép. Tuyệt đối không khai thác vượt ranh giới. Thực hiện đúng hồ sơ môi trường, bảo đảm an toàn lao động. Kê khai thuế đúng sản lượng, bán hàng theo giá niêm yết.

Hiệp hội Đá Thanh Hóa sẽ tiếp tục là cầu nối giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý, đồng hành với tỉnh trong triển khai Nghị quyết 66.4 để đảm bảo hoạt động khai thác khoáng sản minh bạch – đúng pháp luật – bảo vệ môi trường bền vững.

+ Xin cảm ơn ông về cuộc trao đổi!