Bước đi chiến lược trong dạy và học Tiếng Anh

*Đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá

Đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng hiện đại, tăng cường tương tác và chú trọng phát triển toàn diện 4 kỹ năng (nghe – nói – đọc – viết) đang là giải pháp được nhiều trường học ở Nghệ An áp dụng.

Nằm ở xã nông thôn Quỳnh Văn, nơi điều kiện đầu vào môn Tiếng Anh còn nhiều hạn chế, nhưng từ năm học này, Trường Trung học phổ thông Quỳnh Lưu 2 đã chủ động triển khai nhiều giải pháp thiết thực nhằm nâng cao năng lực sử dụng Tiếng Anh cho học sinh.

Nhà trường đã phát động chương trình “Đưa Tiếng Anh vào trường học”, để nâng cao năng lực sử dụng Tiếng Anh cho học sinh. Với các lớp chọn và chuyên ngoại ngữ, trường tổ chức một số tiết học trải nghiệm, hướng nghiệp, trong đó khoảng 50% thời lượng được giảng dạy bằng Tiếng Anh. Trường cũng tăng cường các tiết thực hành, tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ Tiếng Anh nhằm tạo môi trường học tập năng động, giúp học sinh rèn luyện khả năng giao tiếp và tư duy bằng ngoại ngữ.

Thầy Nguyễn Bá Tình, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Quỳnh Lưu 2 cho biết: Để nâng cao năng lực ngoại ngữ trong nhà trường, yếu tố con người – đặc biệt là đội ngũ giáo viên đóng vai trò tiên quyết. Vì thế, nhà trường đã xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện theo từng giai đoạn, trong đó coi trọng nâng cao năng lực quản lý Tiếng Anh đối với cán bộ, quản lý giáo viên. Nhà trường khuyến khích cán bộ giáo viên tự học để nâng cao năng lực ngoại ngữ, từng bước hướng tới việc giảng dạy song ngữ ở một số bộ môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội như Toán, Tin học.

Việc lồng ghép các câu hỏi bằng Tiếng Anh trong bài kiểm tra, đánh giá ở nhiều môn học khác cũng được xem là cách hiệu quả để học sinh chủ động tiếp cận và ứng dụng ngôn ngữ. Với học sinh, trường đa dạng hóa các hoạt động giáo dục và tạo môi trường để học sinh tự tin giao tiếp Tiếng Anh trong lớp học và khuôn viên trường, tổ chức các cuộc thi, hoạt động giao lưu có yếu tố song ngữ, giúp các em thêm tự tin khi giao tiếp bằng Tiếng Anh.

Trên tinh thần đó, Trường Trung học phổ thông Quỳnh Lưu 2 đã xây dựng lộ trình triển khai phù hợp theo từng giai đoạn, tập trung vào bồi dưỡng năng lực quản lý và nâng cao trình độ giảng dạy Tiếng Anh cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhằm tạo nền tảng vững chắc cho việc đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ được sử dụng thường xuyên trong nhà trường.

Là trường trọng điểm của huyện Quỳnh Lưu, Trường Trung học cơ sở Hồ Xuân Hương đã ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực trong công tác dạy và học Tiếng Anh. Đặc biệt, lớp 8C – lớp đầu tiên triển khai chương trình Tiếng Anh tăng cường, sau 3 năm thực hiện đã đạt những kết quả nổi bật: có 2 học sinh đạt chứng chỉ IELTS (trong đó 1 em đạt 7.0) và 14 học sinh đạt chứng chỉ quốc tế bậc B1, B2.

Cô Nguyễn Thị Thúy Hòa, giáo viên Tiếng Anh kiêm chủ nhiệm lớp 8C, chia sẻ: Thuận lợi của lớp là ngay từ đầu vào lớp 6, các em đã được xét tuyển dựa trên chứng chỉ Tiếng Anh có từ bậc tiểu học và kết quả kiểm tra đánh giá năng lực Tiếng Anh. Bên cạnh đó, phụ huynh đăng ký cho con theo học lớp Tiếng Anh tăng cường đều là những người ý thức rõ tầm quan trọng của ngoại ngữ và sẵn sàng đầu tư cho con phát triển năng lực này. Nhờ vậy, sau 3 năm học, với việc được học tăng cường và có giáo viên bản ngữ trực tiếp giảng dạy, học sinh đã có sự tiến bộ rõ rệt ở cả 4 kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết.

Ngành Giáo dục Nghệ An xác định mục tiêu trọng tâm là tạo mọi điều kiện để học sinh ở tất cả các vùng miền được tiếp cận nền tảng kiến thức như nhau, nhưng quá trình triển khai vẫn còn gặp không ít thách thức, nhất là tại các vùng miền núi, khó khăn.

Nhiều trường học, đặc biệt là các trường học vùng miền núi đang thiếu phòng học hoặc thiết bị cũ, không đáp ứng được yêu cầu của chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Bên cạnh đó, năng lực của đội ngũ giáo viên chưa đủ để áp dụng phương pháp tiên tiến hoặc dạy song ngữ; học sinh thiếu môi trường để sử dụng Tiếng Anh thường xuyên, tự nhiên ngoài giờ học chính khóa, dẫn đến thiếu tự tin trong giao tiếp…

*Tăng cường giáo viên liên trường

Để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên Tiếng Anh, đặc biệt ở các vùng miền núi và khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, ngành Giáo dục Nghệ An đã triển khai nhiều giải pháp linh hoạt, sáng tạo.

Tính đến ngày 30/9/2025, toàn tỉnh vẫn còn 23 trường tiểu học chưa có giáo viên Tiếng Anh, chủ yếu tập trung tại các địa phương miền núi, vùng dân tộc thiểu số. Trước thực tế đó, từ năm học này, 82 giáo viên Tiếng Anh từ 52 trường tiểu học ở khu vực thuận lợi (thành thị, đồng bằng) đã được điều động tham gia giảng dạy liên trường theo hình thức trực tuyến. Các giáo viên này trực tiếp hỗ trợ cho học sinh tại những xã xa xôi như Na Ngoi, Tri Lễ, Thông Thụ, Mường Quàng, Nậm Cắn, Mỹ Lý, Hữu Kiệm…

Đã hai tuần nay, ngoài các tiết dạy chính khóa tại trường, cô Đặng Thị Ngọc Trang – giáo viên Tiếng Anh Trường Tiểu học Vinh Tân (phường Trường Vinh) có thêm 4 tiết dạy trực tuyến cho học sinh lớp 3 Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Na Ngoi 2, xã Na Ngoi. Dù còn nhiều khó khăn về đường truyền và thiết bị, nhưng với cô Trang, đó không phải là rào cản. Bởi lẽ, nhiều học sinh vùng cao chưa từng được học Tiếng Anh và việc được làm quen với ngôn ngữ mới là "cánh cửa" mở ra cơ hội học tập và tương lai tốt đẹp hơn cho các em.

Việc tăng cường giáo viên hỗ trợ các trường vùng cao đủ giáo viên đứng lớp là giải pháp để ngành Giáo dục Nghệ An thực hiện việc đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học, tăng cơ hội tiếp cận Tiếng Anh bình đẳng giữa các vùng miền. Từ năm học trước, thực hiện theo Nghị quyết số 17/2024/NQ-HĐND (quy định một số chính sách hỗ trợ các trường phổ thông dân tộc bán trú, trường trung học phổ thông thực hiện thí điểm mô hình phổ thông dân tộc bán trú vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh Nghệ An), nhiều trường học ở huyện miền núi cao đã đưa các môn học Tiếng Anh, Tin học, Kỹ năng sống và giáo dục Stem... dạy học theo chương trình tăng cường với mong muốn giúp học sinh ở các khu vực vùng núi được phát triển toàn diện.

Theo ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, năng lực ngoại ngữ không chỉ quyết định cơ hội học tập, việc làm của mỗi cá nhân, mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương và quốc gia trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Vì thế, mục tiêu của giáo dục Nghệ An trong những năm tới là tạo mọi điều kiện thuận lợi để tất cả học sinh được tiếp cận nền tảng kiến thức như nhau, hình thành kỹ năng tự học, tự rèn luyện 4 kỹ năng nghe – nói – đọc – viết Tiếng Anh thành thạo.

Theo kế hoạch, trong năm học này, Sở Giáo dục và Đào tạo sẽ tham mưu UBND tỉnh về Đề án Nâng cao năng lực ngoại ngữ, đưa Tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học, giai đoạn 2025 – 2035. Tỉnh sẽ có các cơ chế, chính sách đặc thù để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho các nhà trường, học sinh tiếp cận môi trường học Tiếng Anh tốt hơn. Trước mắt, trong tháng 10 và 11, lần đầu tiên Nghệ An sẽ triển khai khảo sát trình độ Tiếng Anh đầu cấp dành cho học sinh lớp 6 và lớp 10 trên toàn tỉnh. Đây là cơ sở để Sở đánh giá năng lực Tiếng Anh của học sinh đầu cấp ở các trường trung học; qua đó, hỗ trợ các nhà trường, giáo viên nắm được trình độ Tiếng Anh đầu vào của học sinh, làm cơ sở xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp, phân loại trình độ và tăng cường hiệu quả giáo dục.

Ngày 27/10/2025, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 2371/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đưa Tiếng thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2045”.

Đề án đề ra các mục tiêu chung: Đưa Tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học ở Việt Nam; Tiếng Anh được sử dụng rộng rãi, thường xuyên, hiệu quả trong dạy học, giao tiếp, quản lý và các hoạt động giáo dục của nhà trường, hình thành hệ sinh thái sử dụng Tiếng Anh trong các cơ sở giáo dục từ Mức độ 1 đến Mức độ 3. Nâng cao chất lượng dạy học Tiếng Anh, dạy học bằng Tiếng Anh để góp phần xây dựng thế hệ công dân toàn cầu, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế của Việt Nam./.

Bích Huệ