(CẬP NHẬT LIÊN TỤC) Phiên chất vấn sáng 8/6: Tiếp tục giải đáp nhiều vấn đề “nóng” của nông nghiệp, tài chính

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, sáng 8/6, Quốc hội thực hiện phiên chất vấn và trả lời chất vấn.

Phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV

Bộ trưởng Lê Minh Hoan tiếp tục giải trình các vấn đề được các đại biểu quan tâm

Phát biểu tại phiên giải trình sáng ngày 8/6, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan có 30 phút trả lời chất vấn đại biểu đặt câu hỏi từ chiều ngày 07/6. Tiếp đó, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Bộ Tài chính và Phó Thủ tướng Lê Văn Thành sẽ tham gia giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu quan tâm.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan trả lời câu hỏi về các mối liên kết trong việc phát triển dựa trên niềm tin, vận dụng vốn xã hội trong phát triển nông nghiệp:

Theo tôi, niềm tin của người dân, hay vốn xã hội đều là thứ vô hình, nhưng là nguồn vốn để phát triển quan trọng không kém những nguồn lực vật chất, hữu hình. Nếu biết chuyển hóa thì sẽ tạo ra giá trị hữu hình rất lớn.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan

Cụ thể, vốn xã hội, niềm tin của người dân, sự gắn kết cộng đồng tạo nên sức mạnh, làm nên thành công trong việc thực hiện các chương trình muc tiêu quốc gia. Vì vậy, việc kích hoạt được nguồn vốn xã hội là điều vô cùng quan trọng. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đã có định hướng, chiến lược xây dựng những thiết chế xã hội nông thôn, những nhóm nghề nghiệp, nhóm xã hội, chính quyền cấp cơ sở tạo mạng lưới xã hội tham gia sâu vào sự phát triển ở địa phương. Qua đó, nâng cao tính tự chủ, tự lực của người dân, giữ vững niềm tin và sự gắn kết xã hội, tạo sự chia sẻ và tin tưởng giữa các thành phần doanh nghiệp và người dân, giúp nhanh chóng hồi phục sau những đứt gãy xã hội, đứt gãy chuỗi cung ứng.

Liên quan đến vấn đề giá cả, thị trường nguồn nguyên liệu đầu vào, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã vào cuộc, phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương trực tiếp chỉ đạo nhiều hội nghị để siết chặt công tác quản lý thị trường, chỉ đạo các hệ thống, các hiệp hội ngành hàng tháo gỡ khó khăn, góp phần giảm đà tăng giá.

Thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ chế chính sách hỗ trợ, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư sản xuất sản phẩm hữu cơ trong nông nghiệp, nghiên cứu các quy trình sản xuất nông nghiệp giảm sử dụng nguyên liệu, vật tư đầu vào; nghiên cứu các nguyên liệu, vật tư thay thế phù hợp.

Về tiêu thụ nông sản, trong thị trường tiêu thụ nội địa, giá nông sản tăng, giảm không ổn định do phụ thuộc lớn vào tình hình xuất khẩu (đặc biệt tại các tỉnh phía Nam). Hoạt động sản xuất và kết nối tiêu thụ bắt đầu phục hồi sau dịch nhưng vẫn chưa phát huy hiệu quả. Năng lực của nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã khi tham gia liên kết chuỗi giá trị còn hạn chế về vốn, kỹ năng, thị trường… nên khó tham gia hoặc trụ vững tại các kênh tiêu thụ hiện đại và các kênh thương mại điện tử. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang từng bước tháo gỡ rào cản kỹ thuật và mở cửa thị trường xuất khẩu chính ngạch thêm nhiều nông sản vào thị trường lớn và tiềm năng.

Liên quan đến vấn đề vốn về khoa học công nghệ trong nông nghiệp, theo tôi, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là trụ cột để phát triển và đổi mới và phát triển nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang quan tâm đến những nội dung này để đảm bảo kích hoạt được chương trình nông thôn mới, kích hoạt khoa học công nghệ trong nông nghiệp. Hướng tới kêu gọi xã hội hóa để thương mại hóa những đề tài nghiên cứu về nông nghiệp để mang đến hiệu quả trong thực tiễn.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình thêm:

Chưa bao giờ ngành nông nghiệp Việt Nam có bước phát trển mạnh mẽ như hiện nay, từ sản xuất đủ ăn, đáp ứng nhu cầu gần 100 triệu dân đến xuất khẩu gần 50 tỷ USD một năm. Diện mạo nông thôn thay đổi nhanh chóng và đời sống của ng dân thay đổi rõ rệt.

Có được kết quả này trước hết phải nói đến nỗ lực chịu thương, chịu khó của người nông dân và chủ trương lãnh đạo của Đảng, các quyết sách của Quốc hội, Chính phủ và ngành nông nghiệp Việt Nam thời gian qua.

Nhưng ngành Nông nghiệp vẫn đang đối mặt với khó khăn, thách thức, hiện chúng ta phải trả lời câu hỏi làm thế nào để ngành Nông nghiệp phát triển? Trách nhiệm này trước hết phải thuộc về các bộ, ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, trong đó, trước hết là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trên thực tế, thời gian qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng rất nỗ lực.

Chúng tôi đồng tình với Bộ trưởng Lê Minh Hoan và Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, nhưng trước hết căn cứ Nghị quyết Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững, chúng ta cần thay đổi tư duy phát triển nông nghiệp là từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, không tối đa hoá sản lượng mà tối đa hoá về mặt giá trị… Cùng với đó, phải xây dựng một nền kinh tế tự chủ, chống chịu và thích ứng cao hơn, khuyến khích doanh nghiệp và phát triển.

Về chính sách hỗ trợ đối với doanh nghiệp phát triển lĩnh vực nông nghiệp, hiện các chính sách ban hành nhiều nhưng chưa sát với tình hình thực tế?

Về xây dựng luật đầu tư vào nông nghiệp thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư chưa tính đến, nhưng hiện đang sửa Nghị định 57 theo hướng mở rộng đối tượng hỗ trợ. Thời gian tới, chúng tôi đang hoàn thiện và sớm trình Chính phủ trong tháng 7 này về sửa định 57 để thúc đẩy phát triển nông nghiệp thời gian tới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành:

Qua phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các vị đại biểu Quốc hội đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc tới ngành nông nghiệp. Thay mặt lãnh đạo Chính phủ, tôi xin được báo cáo về một số nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.

Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành tham gia trả lời chất vấn

Thực tiễn hơn 30 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, ngành nông nghiệp đã có nhiều đột phá để phát triển và có những bước tiến vượt bậc trên các lĩnh vực, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Kế thừa thành tựu quan trọng đó, trong 5 tháng đầu năm 2022, trong điều kiện còn nhiều khó khăn và thách thức, nhất là thiên tai, dịch bệnh diễn biến phức tạp, khó lường, ngành nông nghiệp tiếp tục đạt được những kết quả rất tích cực.

Các lĩnh vực đều có tăng trưởng khá cao so với cùng kỳ, trong đó nổi bật nhất là xuất khẩu nông sản 5 tháng đầu năm 2022 đạt 23,2 tỷ USD, tăng 16,8%; Các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực tiếp tục duy trì được vị trí thương hiệu trên thị trường quốc tế như xuất khẩu hồ tiêu đứng đầu thế giới, tăng 25,7%, xuất khẩu cà phê đứng thứ hai thế giới, đạt gần 2 tỷ USD, tăng 54%; xuất khẩu gạo đạt gần 3 triệu tấn, tăng 10,3%; xuất khẩu rau quả đạt 1,4 tỷ USD; xuất khẩu thủy sản đạt 4,79 tỷ USD, tăng 46,3%; xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt 7,2 tỷ USD, tăng 6,9%. Đây là những kết quả rất đáng khích lệ, tiếp tục khẳng định nông nghiệp luôn là trụ đỡ của nền kinh tế.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, ngành nông nghiệp cũng còn tồn tại nhiều hạn chế. Nền nông nghiệp nước ta có đặc thù là sản phẩm rất đa dạng, phong phú như lúa gạo, trái cây, sản phẩm chăn nuôi, thủy hải sản nhưng việc xuất khẩu gặp rất nhiều khó khăn, nhất là tại các thị trường lớn, thị trường đòi hỏi chất lượng cao. Nguyên nhân chủ yếu là chưa có nhiều vùng sản xuất nông nghiệp tập trung với quy mô lớn, công nghệ cao, đáp ứng các tiêu chuẩn về điều kiện của thị trường. Còn nhiều sản phẩm nông nghiệp chất lượng thấp do sản xuất còn manh mún và tự phát.

Là một nước nông nghiệp nhưng chúng ta chưa chủ động được các yếu tố đầu vào quan trọng cho sản xuất nông nghiệp như giống cây trồng, vật nuôi, nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi, phân bón, vật tư đã ảnh hưởng lớn tới chi phí sản xuất. Năng suất lao động của ngành nông nghiệp còn rất thấp, chỉ bằng 50 -60% của các nước tiên tiến trong khu vực.

Qua số liệu thống kê, nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi phải nhập khẩu 60%, năm 2021 nhập khẩu 22,3 triệu tấn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi với giá trị nhập khẩu là 10 tỷ USD, trong đó có hơn 10 triệu tấn ngô, 5 triệu tấn khô dầu đầu tương, phân bón nhập khẩu tới 42%. Năm 2021 nhập khẩu khoảng 1,54 triệu tấn với giá trị là 1,45 tỷ USD. Giống cây trồng, vật nuôi nhập khẩu là chủ yếu.

Các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực chế biến sâu của sản phẩm nông nghiệp còn nhiều hạn chế. Nông sản của ta, nhất là rau, quả vẫn chủ yếu được xuất khẩu sang Trung Quốc bằng đường tiểu ngạch. Tình trạng được mùa, mất giá, ùn ứ nông sản xuất khẩu tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc xảy ra thường xuyên hàng năm, gây nhiều thiệt hại về kinh tế và xã hội.

Về một số giải pháp trong thời gian tới, trước hết các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương cần tập trung cao và thực hiện thật tốt các nghị quyết mà Hội nghị Trung ương 5 khoá 13 đã thông qua về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, về đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, hợp tác xã; về hoàn thiện thể chế, chính sách quản lý và sử dụng đất đai. Đây là những chủ trương, định hướng lớn để khắc phục các cái tồn tại, hạn chế nêu trên và tạo động lực mới cho phát triển của ngành nông nghiệp.

Trên cơ sở các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội định hướng lớn trong Chiến lược phát triển nông nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn tới năm 2050 và tình hình thực tiễn của đất nước chúng ta, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau đây:

Thứ nhất, đổi mới tổ chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp, từ khâu đầu tư nghiên cứu, chọn tạo giống đến quy hoạch xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp có quy mô lớn. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ để sản phẩm nông nghiệp sạch, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và đặc biệt là đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để phục vụ cho xuất khẩu ngày càng tốt hơn.

Thứ hai, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đàm phán các điều kiện về hàng rào kỹ thuật, về hàng rào thương mại để các sản phẩm nông nghiệp chưa có thị trường sớm được xuất khẩu chính ngạch sang các thị trường lớn có giá trị như thị trường châu Âu, Mỹ và Trung Quốc với phương châm là đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, góp phần từng bước giảm xuất khẩu tiểu ngạch qua biên giới phía Bắc, hạn chế tình trạng ùn ứ hàng hóa diễn ra tại các khu vực cửa khẩu như giai đoạn hiện nay.

Thứ ba, có cơ chế mạnh mẽ hơn nữa để hỗ trợ tín dụng, miễn giảm các loại phí, thuế để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất vật tư nông nghiệp, phân bón, nhất là khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp chế biến sản phẩm nông nghiệp, khắc phục tình trạng dư thừa sản phẩm nông nghiệp theo mùa vụ nhằm hỗ trợ tiêu thụ gia tăng giá trị sản phẩm cho người nông dân.

Thứ tư, rà soát, đánh giá tổng thể nhu cầu về nguyên liệu chế biến thức ăn gia súc, thức ăn chăn nuôi, từ đó quy hoạch xây dựng các vùng sản xuất phục vụ ngành công nghiệp, thức ăn chăn nuôi, từng bước tự chủ nguồn cung, giảm nhập khẩu để không bị phụ thuộc quá nhiều vào thị trường thế giới, góp phần ổn định và giảm chi phí đầu vào cho sản xuất nông nghiệp.

Thứ năm, tập trung chỉ đạo tổng kết, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, xây dựng cơ chế chính sách phát huy nguồn lực đất đai, tạo điều kiện hỗ trợ nông dân khai thác, sử dụng hiệu quả đất đai phục phục vụ sản xuất nông nghiệp, khắc phục tình trạng người dân bỏ ruộng tại một số địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia theo quy định của Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu kết thúc nội dung chất vấn đối với Nhóm vấn đề thứ nhất về lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn:

Nông nghiệp nông dân, nông dân, nông thôn luôn là vấn đề chiến lược, là cơ sở và lực lượng đặc biệt quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội. Đảng, Nhà nước ta luôn coi trọng và ưu tiên nguồn lực đầu tư cho nông nghiệp, nông dân và nông thôn.

Trong những năm qua, với sự nỗ lực vượt bậc của ngành nông nghiệp, cộng đồng hiệp hội doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con nông dân cả nước, ngành nông nghiệp phát triển cả về quy mô và trình độ sản xuất, duy trì tốc độ tăng trưởng khá cao, làm trụ đỡ của nền kinh tế, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia, ngay cả trong thời kỳ khó khăn nhất do tác động của đại dịch Covid-19.

Sản xuất kinh doanh nông nghiệp đang triển mạnh với xu hướng nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng, bám sát nhu cầu của thị trường, phát huy lợi thế vùng, miền, địa phương, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tỷ lệ nông sản qua chế biến tăng rõ rệt, bình quân khoảng 30% mộ năm. Thị trường tiêu thụ được mở rộng cả trong và ngoài nước, xuất khẩu nông sản tăng nhanh cả về sản lượng, giá trị và tỷ trọng sản phẩm chất lượng cao. Việt Nam đứng thứ 15 thế giới, thứ hai khu vực Đông Nam Á về xuất khẩu nông sản.

Tuy nhiên, nông nghiệp nước ta vẫn còn tình trạng manh mún, nhỏ lẻ và tự phát phát triển còn thiếu bền vững, năng suất cây trồng, vật nuôi khá cao nhưng năng suất lao động thấp, thu nhập và đời sống của người dân chưa cao, có lúc có nơi còn rất khó khăn, đòi hỏi phải nỗ lực nhiều hơn nữa, quyết liệt hơn nữa để hiện thực hóa chủ trương tiếp tục cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ 13 của Đảng.

Phiên chất vấn đối với Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chiều ngày 7/6 và sáng 8/6 đã thu hút được sự quan tâm của nhân dân và cử tri cả nước, sự quan tâm sâu sắc của đại biểu Quốc hội.

Cụ thể, đã có 53 đại biểu Quốc hội đăng ký chất vấn, trong đó 34 đại biểu đã thực hiện chất vấn, có 4 ý kiến đăng ký tranh luận, còn 19 đại biểu đã đăng ký nhưng không còn đủ thời gian để trả lời chất vấn.

Các đại biểu Quốc hội gửi văn bản cho Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để được trả lời trực tiếp bằng văn bản.

Phiên chất vấn diễn ra sôi nổi, cơ bản bám sát nội dung chủ đề đặt ra có trọng tâm, trọng điểm với tinh thần thẳng thắn, khách quan, xây dựng và trách nhiệm cao.

Các đại biểu Quốc hội nêu vấn đề chất vấn ngắn gọn, súc tích, đi thẳng vào vấn đề cốt lõi, vừa có tính cơ bản, chiến lược lâu dài, mang tính thời sự, cấp bách mà Nhân dân và cử tri, nhất là nông dân đang rất quan tâm.

Đây là lần đầu tiên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan trả lời chất vấn trước Quốc hội, nhưng với kinh nghiệm thực tiễn phong phú và nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, Bộ trưởng đã cho thấy nắm rõ tình hình, thực trạng, vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ, nhìn chung đã trả lời đầy đủ, bao quát các vấn đề đại biểu Quốc hội đặt ra và bảo đảm bảo đảm quy định về thời gian, đồng thời gợi mở nhiều định hướng lớn và đề xuất một số giải pháp cụ thể cho lĩnh vực này trong thời gian tới.

Bắt đầu phiên chất vấn của Bộ trưởng Tài chính

Mở đầu phiên chất vấn về Nhóm vấn đề thứ hai thuộc lĩnh vực tài chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung vào các nội dung: Tình hình triển khai và giải pháp thúc đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Tài chính; công tác quản lý giá, mua sắm công và kiểm soát lạm phát theo Nghị quyết của Quốc hội.

Bên cạnh đó, thực trạng, nguyên nhân và giải pháp tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt, thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp và chuyển đơn vị sự nghiệp thành công ty cổ phần.

Hoạt động của thị trường vốn, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua, giải pháp chấn chỉnh và xử lý các hành vi vi phạm, đặc biệt là tình trạng thao túng, làm giả, đưa thông tin xuyên tạc, thiếu kiểm chứng, không chính xác ảnh hưởng đến thị trường; giải pháp về xây dựng, phát triển thị trường tài chính lành mạnh, bảo đảm an toàn, bền vững trong thời gian tới. Các biện pháp chống thất thu thuế, nhất là trong hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản. Việc quản lý thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên nền tảng số.

Trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc. Tham gia trả lời chất vấn, giải trình về những vấn đề có liên quan có các Phó Thủ tướng Chính phủ: Lê Minh Khái, Lê Văn Thành; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông vận tải, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Lao động - Thương binh và Xã hội, Thông tin và Truyền thông, Công an; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; Tổng Thanh tra Chính phủ; Tổng Kiểm toán nhà nước.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc:

Bộ Tài chính là một Bộ đa ngành, thực hiện công tác quản lý, tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ quản lý nhiều lĩnh vực như ngân sách nhà nước, chính sách tài khóa, tài sản công, thị trường chứng khoán, bảo hiểm… Trong những năm qua, Bộ Tài chính đã nỗ lực để xây dựng các thể chế, chính sách, tạo điều kiện cho tài chính nhà nước, tài chính dân cư, tài chính doanh nghiệp phát triển, góp phần phát triển kinh tế đất nước hằng năm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc

Bộ Tài chính tham gia trả lời chất vấn tại phiên họp hôm nay trên tinh thần cầu thị, lắng nghe, đối với những vấn đề chưa nắm được cụ thể, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và trả lời bằng văn bản nhưng trên tinh thần chúng tôi sẽ tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội; trả lời thẳng, cụ thể các vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ - Đoàn ĐBQH TP.Hồ Chí Minh chất vấn:

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ - Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh

Thưa Bộ trưởng, việc rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà, đất với địa phương án sử dụng đất của doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, nhiều quy trình, thủ tục, thời gian kéo dài do pháp lý đất đai phức tạp, đặc biệt là việc xác định lợi thế giá trị quyền sử dụng đất đối với đất thuê trả tiền hàng năm, đánh giá thương hiệu quyền sở hữu trí tuệ, giá trị văn hóa lịch sử được quy định tại Nghị định 32 để xác định giá khởi điểm khi thoái vốn nhưng có nhiều cách nghĩ còn khác nhau dẫn đến lúng túng, không thống nhất khi thực hiện. Bộ trưởng sẽ xử lý những vấn đề này như thế nào và giải pháp trong thời gian tới?

Thứ 2, số doanh nghiệp thực hiện thoái vốn nhưng chưa triệt để. Công tác cổ phần hóa, thoái vốn của một số bộ, ngành, địa phương còn một số hạn chế, đặc biệt liên quan đến đất đai dẫn đến làm thất thoát vốn và tài sản của nhà nước. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết quan điểm khi tham mưu cho Chính phủ các biện pháp trong thời gian tới về vấn đề này?

Đại biểu Nguyễn Thành Công - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình chất vấn:

Đại biểu Nguyễn Thành Công - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình:

Tình hình cổ phần hóa, thoái vốn thời gian qua cho thấy, công tác xử lý về đất đai gặp nhiều vướng mắc, trong đó có việc xác định thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất, phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhà nước có số lượng nhà, đất lớn nằm trên địa bàn, nhiều địa phương có lịch sử pháp lý đất đai phức tạp. Đề nghị Bộ trưởng báo cáo giải trình tính hợp lý của việc gắn phương án xử lý, sắp xếp nhà, đất vào quy trình cổ phần hóa, thoái vốn? Liệu đây có phải là một trong những nguyên nhân chính gây vướng mắc trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn hay không? Đề xuất giải pháp cho vấn đề này?

Đại biểu Nguyễn Minh Sơn - Đoàn ĐBQH tỉnh Tiền Giang chất vấn:

Tôi xin gửi đến Bộ trưởng hai câu hỏi, thứ nhất, liên quan đến vẫn đề chứng khoán, tính đến nay vừa tròn 10 năm chúng ta ký kết hợp đồng dịch vụ công nghệ thông tin để triển khai gói thầu hệ thống KRX, tuy nhiên đến thời điểm này vẫn chưa hoàn thành, vậy xin Bộ trưởng đưa ra cam kết cụ thể về thời điểm có thể vận hành hệ thống này để đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhà đầu tư, góp phần quan trọng trong việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam?

Thứ hai, liên quan đến vấn đề cổ phần hoá doanh nghiệp, Nghị quyết số 82/2019/QH14 đối với doanh nghiệp cổ phần hoá đã nêu rõ, doanh nghiệp sau cổ phần hoá phải thực hiện đúng phương án sử dụng đất đã được phê duyệt trong phương án cổ phần hoá doanh nghiệp. Việc chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện sắp xếp, xử lý nhà đất của các doanh nghiệp cổ phần hoá phải tuân thủ quy định bảo đảm các điều kiện, trình tự, thủ tục theo quy định. Tuy nhiên báo cáo của Bộ Tài nguyên Môi trường cho rằng, nội dung chưa đồng bộ với quy định tại các điều 5, 52, 57, 58 Luật đất đai. Đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên Môi trường báo cáo rõ hơn vướng mắc, khó khăn nếu có? Đề xuất phương án xử lý?

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trả lời câu hỏi liên quan đến Nghị định 32:

Đối với việc Nghị định xác định vấn đề là lợi thế thương mại và đưa tiền thuê đất một lần vào giá trị của doanh nghiệp, qua các hội thảo, nhiều chuyên gia đánh giá là chưa hợp lý. Bởi đó cũng là đánh giá lợi thế thương mại và theo ước chừng chứ không có tiêu chí chính xác để đánh giá giá trị lợi thế thương mại. Khi đưa vào giá trị của doanh nghiệp, thì hôm nay giá đất cao và ngày mai sẽ rẻ.

Do đó, Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành liên quan để trình Chính phủ sửa đổi. Tuy nhiên, việc chuyển mục đích sử dụng đất, Nghị quyết 60 năm 2018 không cho doanh nghiệp có nguồn gốc Nhà nước sau khi cổ phần hóa được chuyển mục đích sử dụng đất. Nếu đấy không sử dụng cho sản xuất kinh doanh và không có nhu cầu nữa thì trả cho Nhà nước. Khi đó, Nhà nước sẽ đấu giá để thu tiền sử dụng đất hoặc chuyển khu đất đấy cho doanh nghiệp khác, cơ quan khác sử dụng.

Về vấn đề gắn việc sắp xếp nhà đất vào cổ phần hoá, thì nhà đất là tài sản của Nhà nước. Trước đây theo Nghị định 167, bây giờ là Nghị định 67, trước khi chuyển sang phải có sự sắp xếp, phần nào giữ lại, phần nào trả về cho Nhà nước và phần nào đưa vào trong giá trị cổ phần hoá hoặc để chuyển giao cho doanh nghiệp cổ phần hoá. Chính vì vậy, trước khi cổ phần hoá phải sắp xếp để xác định tính hợp lý sử dụng. Chuyển mục đích sử dụng đất, doanh nghiệp sau cổ phần hóa phải tuân thủ đúng quy hoạch. Việc sắp xếp nhà đất là một trong những nút thắt của cổ phần hóa, doanh nghiệp cổ phần hóa, thoái vốn có quy mô lớn, sở hữu nhiều đất đai.

Theo đó, khi trình phương án sắp xếp tài sản công, UBND các tỉnh được giao thẩm quyền phê duyệt phương án, nhưng việc này triển khai rất chậm. Dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng lớn đến tình hình thị trường tài chính, chứng khoán trong nước và khu vực, ảnh hưởng đến công tác xác định giá trị doanh nghiệp, lập phương án sử dụng đất để thực hiện cổ phần hóa, triển khai công tác đấu giá phần vốn nhà nước theo quy định. Việc tính giá đất không sát giá thị trường tạo ra thất thoát, tài sản nhà nước, chuyển sang tài sản tư nhân.

Do đó, giải pháp trong thời gian tới là, việc chuyển mục đích sử dụng đất, doanh nghiệp sau cổ phần hóa phải tuân thủ quy hoạch, bảo đảm điều kiện, trình tự, thủ tục đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Kiên quyết thu hồi đất theo quy định của pháp luật đối với các trường hợp vi phạm.

Đại biểu Trần Hồng Nguyên - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận:

Đại biểu Trần Hồng Nguyên - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận

Thứ nhất, thời gian qua, có nhiều cơ quan báo chí phản ánh về hiện tượng xe biếu, tặng. Đây thực chất là cách lách luật, trốn thuế làm thất thu ngân sách nhà nước. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết về vấn đề này? Thứ hai, đề nghị Bộ trưởng cho biết ngành Tài chính đã có những biện pháp đột phá gì để thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về công tác luân chuyển, điều động, chuyển đổi vị trí công tác của công chức, nhất là công chức, vị trí “nhạy cảm” như thuế, hải quan? Thứ ba, thời gian qua, nhiều nhà đất ở cơ quan sau sáp nhập, di dời không được đưa vào sử dụng, làm lãng phí nguồn lực của Nhà nước và xã hội. Vì vậy, đề nghị Bộ trưởng cho biết về tình hình và giải pháp về vấn đề này?

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên chất vấn:

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành- Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên

Trong quá trình triển khai Nghị định số 15/2022 ngày 28/1/2022 của Chính phủ quy định về chính sách miễn, giảm thuế theo Nghị quyết 43/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, doanh nghiệp phản ánh trong quá trình thực hiện gặp các vướng mắc về cách xác định hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế, thời điểm lập hóa đơn và quy định về việc Luật hóa đơn. Riêng đối với hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế, xin Bộ trưởng cho biết ngành Tài chính đã tháo gỡ các vướng mắc đó như thế nào để bảo đảm quyền lợi của các doanh nghiệp và đề nghị quyết của Quốc hội và chính sách pháp luật sớm đi vào cuộc sống?

Đại biểu Hà Đức Minh - ĐBQH tỉnh Lào Cai chất vấn:

Đề nghị Bộ trưởng cho biết thực trạng hoạt động của các doanh nghiệp như thế nào và giải pháp quản lý trong thời gian tới?

Đại biểu Nguyễn Danh Tú - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kiên Giang:

Luật Ngân sách Nhà nước quy định ngân sách Trung ương giữ vai trò chủ đạo. Tuy nhiên, tỷ trọng nguồn thu ngân sách Trung ương có xu hướng giảm như năm 2011 là 61,8% thì năm 2021 là khoảng 50,02%. Xin Bộ trưởng cho biết giải pháp để tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương, trách nhiệm và giải pháp của Bộ trưởng trong quản lý, điều hành một số diễn biến không lành mạnh của thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua. Trách nhiệm và giải pháp của Bộ trưởng để thực hiện hiệu quả chính sách mua sắm công, quản lý, hiệu quả hoạt động đấu giá tài sản?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc trả lời:

về giải pháp phát triển thị trường chứng khoán, trái phiếu minh bạch, bền vững, trong thời gian tới, Bộ Tài chính tiếp tục tăng cường tổ chức thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp phát hành và công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ; phối hợp với ngân hàng nhà nước trong quản lý, giám sát việc các tổ chức tín dụng phát hành, đầu tư và cung cấp dịch vụ về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan công an trong xác minh, điều tra, xử lý các vụ việc thao túng, phối hợp xử lý các tin đồn thất thiệt, sai sự thật, cung cấp thông tin cho cơ quan công an khi có các dấu hiệu nghi ngờ trong quá trình thanh, kiểm tra.

Đồng thời, Bộ cũng đã tiến hành xử lý kỷ luật các cán Bộ trong lĩnh vực tài chính có những vi phạm trong khi thi hành công vụ. Bên cạnh đó, Bộ cũng rà soát đồng bộ từ Luật đến các Nghị định và văn bản hướng dẫn để tăng cường minh bạch thông tin, đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường.

Đối với các văn bản hướng dẫn thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Bộ Tài chính, sẽ tập trung rà soát để đề xuất sửa đổi các chính sách nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động của các công ty chứng khoán, nâng cao trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ, tổ chức kinh doanh chứng khoán.

Liên quan đến công tác luân chuyển cán bộ trong lĩnh vực tài chính, công tác này được Bộ Tài chính thực một cách minh bạch, công khai và công bằng, tạo tính tự giác đối với cán bộ các ngành hải quan, kho bạc, thuế. Các luân chuyển cụ thể được tiến hành như sau: Đầu năm Bộ sẽ đưa ra danh sách luân chuyển cán bộ của năm sau từ tỉnh này sang tỉnh khác hoặc từ tỉnh lên bộ, từ phòng này sang phòng khác. Khi thực hiện luận chuyển cũng không có đơn thư kiện cáo. Công tác luân chuyển cán bộ trong ngành tài chính cơ bản thực hiện đúng chính sách, tiến độ theo quy định của pháp luật.

Đối với vấn đề thực hiện Nghị định 15/2022/NĐ-CP về chính sách giảm thuế VAT, Bộ đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ đề xuất phương thức tính hợp lý, không bắt buộc tách hóa đơn. Bộ cũng đang hoàn thiện và sửa đổi Nghị đinh này, đặc biệt các hóa đơn điện tử của các doanh nghiệp dược thực hiện khá thuận lợi; đảm bảo các doanh nghiệp, hộ kinh doanh thực hiện kê khai đúng và đầy đủ, tránh các vướng mắc có thể phát sinh.

Về vấn đề xe biếu tặng, các hãng xe thường phải đặt đại lý ở Việt Nam để chuyển xe qua đại lý. Tuy nhiên, có nhiều loại xe số lượng bán ít, không có đại lý. Lợi dụng các lỗ hổng này, các doanh nghiệp chuyển sang hình thức biếu tặng. Theo quy định hiện hành, hình thức biếu tặng không được giảm miễn bất cứ loại thuế nào. Qua kiểm tra, phát hiện doanh nghiệp kê khai theo giá thấp, cơ quan hải quan căn cứ theo quy định, xác định rõ và đã truy thu thuế với các doanh nghiệp này. Sau khi báo chí phản ánh, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã chỉ đạo Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công an để xử lý vấn đề này.

Tổng cục Hải quan đã phối hợp cùng Bộ Công an tiến hành xác minh xử lý, đến nay, vẫn chưa có kết quả cụ thể, nhưng trong quá trình chỉ đạo các cục thuế, tổng cục hải quan, cục hải quan địa phương kiểm tra rà soát, định giá lại trong thời gian vừa qua, không phát hiện ra vấn đề thất thu thuế, các loại thuế đều đã được thu đầy đủ.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy – Đoàn Bắc Kạn chất vấn:

Theo quy định Bộ Tài chính được giao kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện pháp luật về thẩm định giá. Tại phiên thảo luận kinh tế xã hội, tôi cũng đã phản ánh hiện tượng tiêu cực giữa thẩm định viên với các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm trong các dự án đấu giá, đấu thầu mua sắm công để đẩy giá, dìm giá khiến Nhà nước phải mua đắt, bán rẻ trong nhiều dự án. Từ trách nhiệm quản lý của Bộ, đề nghị Bộ trưởng cho biết: Thứ nhất là tình trạng vi phạm trong hoạt động thẩm định giá thời gian qua? Thứ hai, những biện pháp mà Bộ đã và sẽ triển khai thực hiện trong thời gian tới để chấn chỉnh những vi phạm trong hoạt động này?

Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung – Đoàn Hải Dương:

Theo quy định về Luật giá và các văn bản hướng dẫn, giá sách giáo khoa do doanh nghiệp là các nhà xuất bản tự xây dựng quyết định giá bán, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính đúng đắn, phù hợp của phương án giá sách giáo khoa và thực hiện kê khai với cơ quan có thẩm quyền là Bộ Tài chính trước khi đưa ra thị trường. Như vậy, giá sách giáo khoa là do Bộ Tài chính chứ không phải từ phía Bộ Giáo dục quy định nhưng thời gian qua có vẻ như trong dư luận thì Bộ Giáo dục lại đang phải hứng chịu nhiều những than phiền. Do đó, xảy ra một thực tế đó là bộ này chịu trách nhiệm chất lượng sách giáo khoa, bộ kia thẩm định giá, gây ra những vấn đề liên quan đến quản lý và trách nhiệm.

Vậy Bộ trưởng có chia sẻ hay giải pháp gì để giải quyết về vấn đề giá sách giáo khoa mà nhân dân cả nước đang rất quan tâm?

Đại biểu Châu Quỳnh Dao – Đoàn Kiên Giang chất vấn:

Hơn hai năm về trước, Ủy ban Văn hóa Giáo dục, Bộ Giáo dục có kiến nghị Bộ Tài chính là tiến hành rà soát, đánh giá tổng thể tình hình triển khai thực hiện Luật giá để trình cấp có thẩm quyền xem xét bổ sung sách giáo khoa vào danh mục nhà nước định giá nhưng đến nay Bộ chưa hoàn thành. Xin Bộ trưởng cho biết nguyên nhân, trách nhiệm của Bộ và đến khi nào Bộ hoàn thành kiến nghị này để người dân yên tâm vì còn hai tháng nữa các em học sinh bước vào năm học mới?

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga – Đoàn Hải Dương:

Thời gian qua giá xăng dầu trên thị trường thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp và hiện đang đứng ở mức cao. Hiện có nhiều ý kiến cho rằng Nhà nước cần tiếp tục qua các biện pháp về giảm các khoản thuế đang thu vào xăng dầu để hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp. Quan điểm của Bộ trưởng về vấn đề này như thế nào?

Đại biểu Nguyễn Danh Tú – Đoàn Kiên Giang:

Theo quy định tại Điều 78 của Luật đấu giá tài sản thì có quy định 5 trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Tài chính trong lĩnh vực đấu giá tài sản, trong đó có những trách nhiệm như hướng dẫn về chế độ tài chính trong hoạt động đấu giá tài sản, quy định việc xác định giá khởi điểm của tài sản đấu giá thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật… Như vậy, có quy định 5 trách nhiệm của Bộ Tài chính trong lĩnh vực đấu giá tài sản. Vì vậy, đại biểu xin hỏi Bộ trưởng về trách nhiệm của Bộ Tài chính trong việc thực hiện 5 trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Tài chính trong việc thực hiện đấu giá tài sản theo quy định tại Điều 78 Luật đấu giá tài sản?

Bộ trưởng Bộ Tài chính trả lời chất vấn tranh luận đại biểu Nguyễn Danh Tú – Đoàn Kiên Giang:

Về phần đánh giá tài sản, về quyết định để quy định vấn đề quy chế đấu giá thì Bộ Tư pháp tham mưu cho Chính phủ để ban hành. Tuy nhiên, về quản lý về cái tài sản công vào trong Luật đấu giá tài sản thì Bộ Tài chính sẽ thực hiện đúng theo những chức năng, nhiệm vụ quy định trong luật.

Đối với đấu giá tài sản, điều quan trọng là thực hiện vấn đề về giá khởi điểm. Về giá khởi điểm, ví dụ như chúng ta thực hiện về giá đất đai thì thẩm quyền là do Ủy ban nhân dân tỉnh quyết định và hướng dẫn thì do quản lý nhà nước là Bộ Tài nguyên Môi trường, rồi các cái loại giá khác cũng được phân cấp cho các ngành và Bộ Tài chính cũng có trách nhiệm trong việc giám sát và thực hiện trong quá trình đấu giá tài sản theo đúng quy định.

Trong quá trình thực hiện vừa qua, Bộ Tài chính cũng chưa làm được nhiều trong lĩnh vực đấu giá vì khi thực hiện đấu giá thì công tác chuẩn bị được Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện, nhưng khi tổ chức để điều hành đấu giá thì Trung tâm đấu giá thuộc Bộ Tư pháp hoặc là công ty đấu giá sẽ tổ chức thực hiện và khi có vi phạm về mặt pháp luật hình sự thì các cơ quan điều tra xử lý. Cho nên chúng ta quan tâm nhiều đến đấu giá có lẽ do vừa rồi xảy ra một số vụ đấu giá tạo nên sự bất thường đối với giá cả.