“Mở rào, tháo khóa” để kinh tế tư nhân bứt tốc

Kinh tế tư nhân có cơ hội bước vào “sân lớn” nhờ chính sách mang tính phá bỏ rào cản. Ảnh: Đ.H

Hai văn bản đều hướng tới mục tiêu lớn là tháo gỡ các rào cản, mở khóa nguồn lực để khu vực kinh tế tư nhân thực sự cất cánh.

Tạo đột phá cho tăng trưởng khu vực tư nhân

Những tuần gần đây, trong khi dư luận quan tâm nhiều đến các cuộc đàm phán thương mại Việt - Mỹ và chính sách thuế quan từ Tổng thống Donal Trump, thì một sự thay đổi âm thầm nhưng có tính chiến lược đã diễn ra trong nước. Các cơ quan hoạch định chính sách đã liên tiếp ban hành các nghị quyết mang tính cải cách, nhằm dọn đường cho khu vực tư nhân phát triển, vốn được xem là một trụ cột tăng trưởng tiềm năng nhưng chưa được khai thác đúng mức.

Trọng tâm trong số đó là hai nghị quyết then chốt: Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị nhằm đẩy mạnh phát triển khu vực tư nhân và Nghị quyết 198/2025/QH15 thiết lập một loạt chính sách tài chính đặc thù để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân. Hai văn bản được ví như “đôi cánh” thể chế và tài chính, được kỳ vọng sẽ mở ra không gian phát triển thực chất và bền vững hơn cho khu vực kinh tế tư nhân.

Theo ông Đinh Quang Hinh, chuyên gia kinh tế, Trưởng bộ phận Vĩ mô và chiến lược thị trường VnDirect, Nghị quyết 68 đã khẳng định một điều chưa từng được thể hiện rõ trong các văn kiện trước đó: “Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”.

Ông Hinh cho rằng, sự công nhận này không chỉ là thay đổi về ngôn ngữ chính sách, mà là nền tảng để điều chỉnh toàn bộ cơ chế vận hành từ mô hình nhà nước quản lý hành chính công vụ sang mô hình “Nhà nước kiến tạo phát triển”. Doanh nghiệp tư nhân, trước đây thường bị xem là đối tượng bị quản lý, nay được nhìn nhận như đối tác phát triển của Nhà nước. Từ định hướng ấy, mọi chính sách đều phải xoay quanh mục tiêu phục vụ và kiến tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Một trong những chuyển biến quan trọng nhất được nhấn mạnh là xóa bỏ cơ chế “xin - cho”, đồng thời bác bỏ tư duy “không quản được thì cấm” vốn là những “vùng cản” khiến môi trường đầu tư trở nên tù mù và thiếu công bằng. Nghị quyết đề cao quyền sở hữu, tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế. Đặc biệt, tư nhân được khuyến khích tham gia các dự án quốc gia quy mô lớn - điều mà trước đây gần như là “vùng cấm”.

Tháo rào từ thể chế đến thực tiễn

Nghị quyết 68 đặt ra một lộ trình rõ ràng nhằm giảm thiểu tối đa sự can thiệp hành chính, điểm nghẽn cố hữu mà cộng đồng doanh nghiệp nhiều năm liền phản ánh. Theo đó, hoạt động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp sẽ bị giới hạn không quá một lần mỗi năm, trừ khi có bằng chứng rõ ràng về vi phạm. Đồng thời, cơ chế tiền kiểm được thay thế bằng hậu kiểm nhằm giảm áp lực thủ tục và tăng tính linh hoạt cho doanh nghiệp. Đặc biệt, đến năm 2025, nghị quyết đặt mục tiêu xóa bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh, đồng thời giảm 30% chi phí tuân thủ và 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính.

Nghị quyết cũng đưa ra cách tiếp cận “thấu tình đạt lý” hơn trong xử lý vi phạm của doanh nghiệp. Cụ thể, doanh nghiệp được ưu tiên khắc phục thiệt hại, sửa sai trước khi bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự. Trường hợp cần xử lý hình sự, yếu tố khắc phục hậu quả sẽ là căn cứ để lượng hình phù hợp.

Đồng thời, nghị quyết nhấn mạnh các quy định pháp luật không được áp dụng hồi tố để xử phạt doanh nghiệp, nguyên tắc suy đoán vô tội phải được củng cố, và các cuộc điều tra phải sớm kết thúc nếu thiếu bằng chứng thuyết phục. Những điều này không chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp mà còn góp phần giữ ổn định niềm tin thị trường.

Một trong những nút thắt lớn đối với doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, là khả năng tiếp cận các nguồn lực sản xuất như đất đai, tín dụng và cơ hội tham gia thị trường. Nhằm tháo gỡ điểm nghẽn này, Nghị quyết 68 đưa ra nhiều giải pháp đột phá, trong đó yêu cầu mỗi địa phương phải dành tối thiểu 20ha, hoặc ít nhất 5% quỹ đất khu công nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và các startup. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp này sẽ được giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu kể từ ngày ký hợp đồng. Nghị quyết cũng đặt ra yêu cầu xây dựng cơ chế ưu tiên tiếp cận tín dụng cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, chuyển đổi số và phát triển xanh, đồng thời xóa bỏ các hình thức phân biệt đối xử trong đấu thầu, tiếp cận đất đai và chính sách tài chính.

Nghị quyết cũng khuyến khích các quỹ hỗ trợ do Nhà nước bảo trợ tham gia chia sẻ rủi ro, giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp, qua đó thúc đẩy họ mở rộng đầu tư và đổi mới sáng tạo.

Bổ sung cho những đột phá thể chế từ Nghị quyết 68, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội (ban hành ngày 17/5) đã cụ thể hóa hàng loạt chính sách tài chính chưa từng có tiền lệ dành riêng cho khu vực kinh tế tư nhân. Theo đó, doanh nghiệp vừa và nhỏ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu hoạt động. Các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyên gia công nghệ được miễn và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân trong 6 năm đầu. Đồng thời, Nhà nước hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho các khoản vay đầu tư vào các dự án xanh, tuần hoàn, áp dụng tiêu chuẩn môi trường - xã hội - quản trị (ESG). Đáng chú ý, doanh nghiệp còn được phép khấu trừ tới 200% chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) vào thu nhập chịu thuế, đồng thời được hưởng dịch vụ tư vấn, đào tạo về quản trị, kế toán, thuế hoàn toàn miễn phí trong giai đoạn đầu thành lập. Mục tiêu của các chính sách này là thúc đẩy tư nhân mạnh dạn đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược, gia tăng tính cạnh tranh và từng bước vươn ra chuỗi giá trị toàn cầu.

“Nghị quyết 68-NQ/TW đề ra những mục tiêu đầy tham vọng và mang tính chiến lược cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam, với sự tăng trưởng của khu vực này là động lực chính cho sự vươn tầm và thịnh vượng của dân tộc”, ông Hinh nhấn mạnh.