Nhiều điều kiện mua nhà ở xã hội lỗi thời: Khó vay ngân hàng

Theo quy định trong Luật Nhà ở 2014, người được mua NƠXH gồm: người có công với cách mạng; hộ gia đình nghèo, cận nghèo ở nông thôn và đô thị; người thu nhập thấp tại đô thị; lao động tại khu công nghiệp; sĩ quan, quân nhân, công nhân thuộc đơn vị công an, quân đội; hộ gia đình, cá nhân thuộc diện thu hồi đất mà chưa được bồi thường. Một trong những điều kiện quan trọng để trở thành người thu nhập thấp ở các thành phố lớn là mọi thành viên trong gia đình thuộc diện không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tức không quá 11 triệu đồng một tháng.

Chị Minh Hằng (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Một gia đình ở Hà Nội có 2 con nhỏ mà thu nhập tổng cộng 2 vợ chồng không quá 22 triệu đồng/tháng thì chỉ riêng phần chi phí ăn uống, sinh hoạt, tiền đóng học cho con… đã chiếm gần hết thu nhập. Trong khi hiện giá NƠXH gần 20 triệu đồng/m2”.

Theo tính toán của chị Hằng, một căn nhà NƠXH có giá khoảng 1,5 tỷ đồng. Người mua phải phải thanh toán trước từ 20-30%, tương đương 300 - 450 triệu đồng, còn lại phải vay ngân hàng gói 1.200 tỷ đồng trong 20 năm lãi suất 8,2%/năm. Mỗi tháng trả gốc và lãi trung bình từ 10-13 triệu đồng/tháng. “Nếu chỉ để mua nhà, số tiền còn lại không đủ cho 1 gia đình có 2 con nhỏ, chưa tính tới các khoản dự phòng rủi ro”, chị Hằng nói.

Một chủ đầu tư làm NƠXH tại Hà Nội cho biết, giá NƠXH đã tăng gần gấp đôi trong 5 năm qua. Trước đây, giá nhà xã hội có 13- 15 triệu đồng/m2 nhưng nay đã gần 20 triệu đồng/m2. Khung thu nhập thấp dẫn đến việc người mua nhà phải chi trả quá nửa thu nhập hàng tháng cho khoản vay ngân hàng. Theo vị này, Bộ Xây dựng phải thay đổi điều kiện mua nhà trong Luật Nhà ở hoặc Bộ Tài chính phải nâng mức chịu thuế thu nhập cá nhân.

Bên cạnh vấn đề thu nhập, cư trú cũng là một trong những điều kiện cần để có được suất mua nhà xã hội. Thuộc nhóm thu nhập thấp, song chị Linh Nga (Hà Đông, Hà Nội) vẫn bị loại từ vòng hồ sơ do không đủ điều kiện về cư trú khi nộp mua NƠXH Trung Văn (Nam Từ Liêm, Hà Nội). Theo chị Nga, một trong những giấy tờ đầu tiên mà người thuê trọ như chị phải làm là đăng ký tạm trú một năm trở lên tại Hà Nội. Trước đây là sổ tạm trú (KT3) và nay là xác nhận thông tin cư trú.

“Tôi không hiểu sao lại phải đặt giới hạn một năm trong khi người đi thuê nhà đương nhiên thuộc nhóm tạm trú. Công an cũng xác nhận người đó đang sinh sống đúng khu vực này. Dữ liệu dân cư liên thông hết rồi mà thủ tục vẫn rất phức tạp. Quy định nên bỏ điều kiện thời gian tạm trú”, chị Nga nói.

Khó vay

Trao đổi với PV Tiền Phong, một lãnh đạo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, thực tế có trường hợp người mua đáp ứng đủ tiêu chí mua NƠXH nhưng không có nghĩa đạt đủ chuẩn về điều kiện vay theo gói 120.000 tỷ đồng. Theo vị này, mỗi ngân hàng sẽ căn cứ cụ thể từng đối tượng khách hàng, xem khả năng trả nợ của khách để cho vay. “Đây là gói vay thương mại nên mọi tiêu chí cũng phải đáp ứng theo quy định của từng ngân hàng. Nếu thu nhập của người mua NƠXH thấp, người mua khó có cơ hội vay”, vị này nói.

Theo vị này, với thu nhập 11 triệu đồng/người/tháng trong gia đình như quy định hiện nay, sau khi trừ các chi phí sinh hoạt, khả năng trả nợ của ngườiKI dân có hạn nên phần lớn sẽ không thể mua căn hộ có giá hơn 1 tỷ đồng do khó đáp được yêu cầu của ngân hàng khi duyệt cho vay.

Bộ Xây dựng đang dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) nhưng vẫn giữ nguyên điều kiện với đối tượng mua NƠXH như: người thu nhập thấp, làm việc tại doanh nghiệp không thuộc diện nộp thuế thu nhập; có tạm trú đăng ký 1 năm tại tỉnh có NƠXH…

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM, quy định thu nhập mua NƠXH còn nhiều bất cập. Nhiều nhóm đối tượng không phải thu nhập thấp theo quy định hiện tại, nhưng cũng không đủ tài chính để mua nhà ở phân khúc cao hơn. “Đã đến lúc điều chỉnh và phân cấp lại đối tượng mua NƠXH, đồng thời nới một số điều kiện về thu nhập, cư trú để người có nhu cầu dễ tiếp cận”, ông Châu nói.