Nhà ở xã hội sẽ đột phá từ chính sách mới?

Sáng 21/11, Báo Người lao động tổ chức toạ đàm “Nhà ở xã hội: Đột phá từ chính sách mới”, với sự tham dự của nhiều chuyên gia.

Toạ đàm “Nhà ở xã hội: Đột phá từ chính sách mới” do Báo Người lao động tổ chức sáng 21/11 (Ảnh: Hoàng Triều)

Thúc đẩy bằng nhiều chính sách mới

Phó Trưởng phòng Nhà ở xã hội, Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản Phạm Thị Thu Hà cho biết, trong chính sách nhà ở xã hội mới, vai trò của chính quyền địa phương trong việc bố trí quỹ đất phát triển nhà ở xã hội được nhấn mạnh, chính quyền phải xác định rõ việc xây dựng nhà ở xã hội nằm trong hay ngoài dự án nhà ở thương mại, hoặc yêu cầu chủ đầu tư nộp tiền thay thế.

Các ưu đãi cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cũng được luật hóa, được miễn tiền sử dụng đất và không cần thực hiện thủ tục xác định giá đất. Chủ đầu tư được hưởng lợi nhuận định mức tối đa 10% trên diện tích xây dựng nhà ở xã hội và ưu đãi tối đa 20% tổng diện tích đất hoặc sàn xây dựng để phát triển công trình thương mại. Những thay đổi này nhằm thu hút doanh nghiệp tham gia, tăng nguồn cung nhà ở xã hội.

Luật cũng cho phép Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam làm chủ quản các dự án nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động thuê, sử dụng nguồn tài chính từ Công đoàn.

Bên cạnh đó, quy định mới còn mở rộng đối tượng được hưởng nhà ở xã hội như doanh nghiệp, hợp tác xã, và liên hiệp hợp tác xã tại khu công nghiệp.

Theo bà Phạm Thị Thu Hà, Luật Nhà ở 2023 đã cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân thu nhập thấp. Luật bãi bỏ điều kiện cư trú khi mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, điều kiện về thu nhập cũng được nới lỏng khi cá nhân độc thân có lương dưới 15 triệu đồng/tháng hoặc gia đình có tổng thu nhập không vượt quá 30 triệu đồng/tháng sẽ được mua nhà ở xã hội; riêng Lực lượng vũ trang Nhân dân, mức thu nhập được tính theo hàm Đại tá.

Ngoài ra, nguồn vốn hỗ trợ cũng có đột phá, chủ đầu tư được vay vốn từ ngân hàng, còn người dân không chỉ được vay để sửa chữa mà còn để mua nhà ở xã hội, giúp thúc đẩy sự phát triển trong lĩnh vực này.

TS. Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP Hồ Chí Minh nhìn nhận, nhiều luật và bộ luật mới ban hành đã có các giải pháp mang tính đột phá, gỡ bỏ nhiều vướng mắc về cơ chế, thuế, và lãi suất để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, đáp ứng nhu cầu của người có thu nhập thấp.

Riêng tại TP Hồ Chí Minh, chính quyền đã triển khai thêm các chính sách hỗ trợ đối với người mua nhà ở xã hội, các hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ một phần kinh phí mua hoặc thuê mua nhà ở xã hội, với mức hỗ trợ dao động từ 30 - 90 triệu đồng.

Để đạt mục tiêu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2030, TS. Trần Quang Thắng cho rằng bên cạnh những chính sách mới, TP Hồ Chí Minh cần triển khai các giải pháp linh hoạt, sáng tạo.

Ví như ông đề xuất phát triển các đô thị vệ tinh xung quanh trung tâm TP Hồ Chí Minh nhằm giảm giá thành nhà ở xã hội, tạo thêm cơ hội cho người thu nhập thấp; đồng thời kết hợp triển khai mô hình TOD, phát triển đô thị gắn kết giao thông công cộng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho dân cư.

Đầu tư còn nhiều khó khăn

Tại buổi toạ đàm, ông Nguyễn Quang Thanh, Phó Tổng giám đốc Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TP Hồ Chí Minh (HFIC) nhìn nhận, mặc dù chính sách đã có cải thiện, điều kiện thu nhập áp dụng cho đối tượng mua nhà ở xã hội được nới lỏng nhưng cơ bản người không đủ thu nhập để sống thì khó có khả năng trả nợ khi vay mua nhà.

Cùng với đó, mức lợi nhuận tối đa 10% cho chủ đầu tư vẫn chưa đủ hấp dẫn để thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư nhà ở xã hội. “Đây là một hạn chế lớn, cần nghiên cứu thêm các cơ chế ưu đãi khác để khuyến khích đầu tư”, ông Nguyễn Quang Thanh nhấn mạnh.

Một điểm khác theo ông Nguyễn Quang Thanh là do thủ tục đầu tư vẫn còn phức tạp. Dù các dự án đã được chấp thuận chủ trương, nhưng quy trình thẩm định và phê duyệt thủ tục thường kéo dài quá lâu, có dự án mất từ 4 - 5 năm mà vẫn chưa hoàn thành, gây cản trở lớn cho doanh nghiệp, làm tăng chi phí và giảm sức hút của các dự án nhà ở xã hội.

Song song với đó, sau khi được phê duyệt, giá mua nhà ở xã hội thường không đồng nhất với phương án ban đầu, gây khó khăn cho chủ đầu tư, đặc biệt là những doanh nghiệp không có vốn đối ứng đủ mạnh.

“Nếu các vấn đề trên được giải quyết đồng bộ, chắc chắn sẽ tạo động lực lớn để thu hút các nhà đầu tư tham gia, góp phần đẩy nhanh tiến độ phát triển nhà ở xã hội”, ông Nguyễn Quang Thanh thẳng thắn.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Trưởng phòng Quản lý Quy hoạch và Xây dựng, Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP Hồ Chí Minh (Hepza), để phát triển nhà ở xã hội hiệu quả, cần đặt mục tiêu chính là đảm bảo cho công nhân và người lao động có nơi ở và sinh hoạt chất lượng, từ đó nâng cao năng suất lao động và chất lượng cuộc sống.

“Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, chẳng hạn như cung cấp các gói tín dụng ưu đãi cho nhà đầu tư và người thuê nhà, đồng thời đơn giản hóa quy trình phê duyệt và rút ngắn thời gian triển khai dự án. Doanh nghiệp cần nhận thức rõ trách nhiệm cộng đồng của mình trong việc tạo điều kiện cho người lao động có nơi ở ổn định”, ông Nguyễn Thanh Bình nói.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh cho rằng, mặc dù Luật Nhà ở 2023 có nhiều chính sách mới, tích cực hơn nhưng các văn bản dưới luật vẫn còn nhiều vấn đề cần cân nhắc. Một số doanh nghiệp tự dùng nguồn vốn cá nhân để phát triển dự án nhà ở xã hội mà không nhận bất kỳ ưu đãi nào từ Nhà nước nhưng vẫn bị yêu cầu kiểm toán, gây thêm áp lực...

Cùng với đó, theo ông Châu, nhà trọ được xem như một mô hình nhà ở xã hội, nhưng lại không được công nhận là nhà ở xã hội. Đây là một bất cập cần được xem xét và điều chỉnh.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh ý kiến, để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, cần tập trung vào các yếu tố cốt lõi như quỹ đất, hỗ trợ tín dụng và đơn giản hóa thủ tục đầu tư; chi phí mua đất cần được tính toán đúng và đủ, đồng thời lãi suất cho vay nên được giảm để tạo điều kiện thuận lợi hơn...

Đánh giá chung, Tổng Biên tập Báo Người Lao động Tô Đình Tuân nhìn nhận, những ý kiến đóng góp là vô cùng cần thiết đối với công cuộc phát triển nhà ở xã hội tại TP Hồ Chí Minh và cả nước. Báo chí vừa là cơ quan tuyên truyền những chính sách mới, cũng sẽ là cầu nối để đưa những ý kiến của chuyên gia đến các cấp chính quyền để cùng nhau hoàn thiện tốt nhất thể chế, chính sách về nhà ở xã hội cho người dân...