Kiến tạo hệ sinh thái năng lượng xanh – nền tảng để Việt Nam bứt phá chuỗi giá trị toàn cầu
Chuyển dịch năng lượng xanh tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn mang tính quyết định, không chỉ để thực hiện các cam kết khí hậu, mà còn nhằm xây dựng nền tảng năng lượng đủ mạnh cho tăng trưởng kinh tế và thu hút đầu tư chất lượng cao. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở việc thiếu tầm nhìn, mà ở năng lực kiến tạo một hệ sinh thái năng lượng xanh đồng bộ và bền vững.
Tại Hội thảo “Hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng và thương mại tự do”, nhiều ý kiến cho rằng Việt Nam đang phải đối mặt với “áp lực kép”: vừa đáp ứng nhu cầu điện tăng trưởng 8–10% mỗi năm để phục vụ phát triển kinh tế, vừa phải thực hiện chuyển đổi xanh một cách triệt để. Riêng giai đoạn đến năm 2030, nhu cầu đầu tư cho nguồn và lưới điện được ước tính lên tới hơn 136 tỷ USD.
Toàn cảnh diễn đàn
Thách thức lớn hiện nay nằm ở tính biến thiên của năng lượng tái tạo. Dù điện gió và điện mặt trời tăng trưởng nhanh, nhưng việc thiếu các giải pháp lưu trữ khiến doanh nghiệp khó sử dụng liên tục cho sản xuất. Trong bối cảnh đó, hệ thống lưu trữ năng lượng bằng pin (BESS) được xác định là “mắt xích” then chốt để năng lượng xanh thực sự đi vào đời sống kinh tế.
Theo Quy hoạch điện VIII, Việt Nam cần phát triển khoảng 10–16 GW BESS trong giai đoạn tới nhằm giảm cắt giảm công suất điện tái tạo và nâng cao độ tin cậy của lưới điện. BloombergNEF dự báo tổng nhu cầu đầu tư cho năng lượng sạch và lưu trữ của Việt Nam đến năm 2050 có thể đạt 313–600 tỷ USD – quy mô đủ lớn để hình thành một ngành công nghiệp năng lượng xanh hoàn chỉnh.
Tuy nhiên, theo TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Cố vấn Chính sách của Thủ tướng, việc xây dựng hệ sinh thái năng lượng xanh còn đối mặt nhiều “điểm nghẽn” mang tính hệ thống. Đó là yêu cầu đồng bộ về tiêu chuẩn công nghệ, đánh giá phát thải vòng đời; thiếu hạ tầng truyền tải và lưu trữ quy mô lớn; cùng bài toán vốn đầu tư khổng lồ trong khi nguồn lực nhà nước còn hạn chế.\
TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Cố vấn Chính sách của Thủ tướng chia sẻ tại Diễn đàn
Đặc biệt, những rủi ro về pháp lý và cơ chế thị trường – từ giá điện, hợp đồng mua bán điện (PPA), thị trường chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC) đến nguy cơ cắt giảm công suất – đang khiến nhiều nhà đầu tư quốc tế thận trọng.
Trước thực tế đó, hợp tác quốc tế được xem là con đường tối ưu để Việt Nam đẩy nhanh chuyển dịch năng lượng. Chiến lược này dựa trên ba trụ cột: huy động tài chính xanh và chia sẻ rủi ro; hợp tác công nghệ và nghiên cứu – phát triển; đồng thời hoàn thiện thể chế và từng bước liên kết thị trường điện khu vực.
Chuyển dịch năng lượng xanh là hành trình dài và nhiều thách thức, nhưng không thể đảo ngược. Việc kiến tạo thành công hệ sinh thái năng lượng xanh không chỉ giúp Việt Nam thực hiện cam kết khí hậu, mà còn tạo nền tảng để nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, hướng tới một nền kinh tế xanh, bền vững và có sức cạnh tranh dài hạn.
Tổng Công ty Khí Việt Nam – CTCP (PV GAS) hân hạnh là đơn vị đồng hành cùng chương trình.
