Đầu tư phát triển đường sắt: Mở khóa hạ tầng chiến lược cho tăng trưởng bền vững
Phát triển hệ thống đường sắt hiện đại không chỉ là bài toán giao thông, mà là nhiệm vụ chiến lược trong kiến tạo không gian phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật và tăng trưởng kinh tế bền vững.
Các đại biểu khai mạc “Triển lãm & Hội nghị quốc tế về Công nghệ đường sắt hiện đại và Chuỗi cung ứng xây dựng hạ tầng” (VRT & CONS 2025).
Từ ngày 12 đến ngày 15/11/2025, tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) đã diễn ra “Triển lãm & Hội nghị quốc tế về Công nghệ đường sắt hiện đại và Chuỗi cung ứng xây dựng hạ tầng” (VRT & CONS 2025).
Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, trong tiến trình hiện đại hóa đất nước, đường sắt được xem là “trụ cột” của kết cấu hạ tầng quốc gia, khi là phương thức vận tải có vai trò điều tiết, kết nối vùng miền, giảm tải cho đường bộ và hàng không, đồng thời là giải pháp căn cơ cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, phát thải thấp.
Đường sắt không chỉ giúp giảm chi phí logistics, mà còn thúc đẩy hình thành các đô thị vệ tinh, trung tâm logistics và cực tăng trưởng mới dọc các tuyến vận tải.
Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 49-KL/TW về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam, với mục tiêu tập trung nguồn lực và đưa công nghệ hiện đại vào để tạo ra bước ngoặt cho ngành.
Để đạt được mục tiêu này, theo Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy, Việt Nam cần một hệ sinh thái công nghiệp đường sắt hoàn chỉnh, trong đó có sự gắn kết chặt chẽ giữa quy hoạch đô thị, phát triển công nghiệp xây dựng và công nghệ giao thông.
Nhưng Thứ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận, hệ sinh thái công nghiệp đường sắt của Việt Nam còn nhiều hạn chế. Năng lực thiết kế, thi công các công trình phức tạp như hầm, cầu, nhà ga ngầm hay kết cấu nổi chưa đáp ứng yêu cầu của các dự án quy mô lớn; công nghiệp hỗ trợ và chuỗi cung ứng vật liệu, thiết bị chuyên ngành còn manh mún; cơ chế nội địa hóa và chuyển giao công nghệ chưa đủ mạnh.
Đại diện các cơ quan chức năng tham quan gian hàng triển lãm.
Các chuyên gia tại VRT & CONS 2025 cũng đồng thuận cho rằng, vấn đề không chỉ nằm ở vốn, mà ở mô hình huy động hiệu quả.
Theo đó, Việt Nam cần áp dụng linh hoạt các hình thức hợp tác công – tư (PPP), mô hình phát triển đô thị gắn kết hạ tầng (TOD), khai thác quỹ đất dọc tuyến, đồng thời hoàn thiện cơ chế chia sẻ rủi ro giữa Nhà nước – nhà đầu tư – người dân. Đây là cách để thu hút dòng vốn tư nhân và quốc tế vào các dự án hạ tầng quy mô lớn, vốn đòi hỏi đầu tư dài hạn và công nghệ cao.
Một yêu cầu cấp thiết khác là nâng cao năng lực công nghệ và chuyển đổi số, các dự án cần được thiết kế theo tư duy tích hợp, đa ngành, số hóa toàn diện.
Bên cạnh đó, Việt Nam cần đẩy mạnh đào tạo nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực thiết kế, thi công và vận hành đường sắt. Việc hợp tác quốc tế, đặc biệt với các quốc gia có nền công nghiệp đường sắt phát triển như Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc... được xem là chìa khóa.
Về phía doanh nghiệp, đại diện Công ty Cổ phần Vận tải Đường sắt Việt Nam (TRV) kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục quan tâm, hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng cơ chế khuyến khích xã hội hóa đầu tư vào hạ tầng và công nghiệp đường sắt, đặc biệt là trong mảng thông tin tín hiệu và logistics xanh.
Đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào các dự án thí điểm, chuyển giao công nghệ và sản xuất thiết bị; nhằm từng bước làm chủ chuỗi giá trị công nghiệp đường sắt “Made in Vietnam”.
Ngoài ra, các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong ngành đường sắt mong muốn tiếp tục được chia sẻ, hợp tác và phân công theo thế mạnh của mỗi đơn vị; tạo nên một cộng đồng doanh nghiệp thống nhất, đồng hành vì mục tiêu chung.
Theo Ban Tổ chức, VRT & CONS 2025 quy tụ gần 200 doanh nghiệp và tổ chức trong nước, quốc tế, với hơn 120 gian hàng trưng bày công nghệ, sản phẩm và giải pháp toàn diện cho ngành đường sắt và hạ tầng giao thông.
Đây là triển lãm và hội nghị quốc tế chuyên ngành đường sắt – hạ tầng lần đầu tiên tổ chức tại Việt Nam, do Công ty cổ phần Công nghệ & Kỹ thuật HTECH và Viện Đổi mới sáng tạo mở & Doanh nhân công nghệ chủ trì tổ chức. Các cơ quan tham gia phối hợp gồm: Cục Đường sắt Việt Nam (VNRA) – Bộ Xây dựng; Cục Công nghiệp An ninh – Bộ Công an và Ban Quản lý Dự án Đường sắt – Bộ Xây dựng.
Nhiều nhóm sản phẩm và công nghệ được trưng bày tại triển lãm. Song song với khu triển lãm chính, Ban Tổ chức bố trí khu Kết nối Đối tác (Investment & Partnership Hub) vận hành xuyên suốt 4 ngày, tạo không gian gặp gỡ, kết nối B2B cho doanh nghiệp, định chế tài chính, quỹ đầu tư, khu công nghiệp và các nhà cung cấp giải pháp.
