Xây dựng các cơ chế đột phá để khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo

Hội thảo do đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức ngày 6/3 tại Hà Nội.

Tại hội thảo, TS. Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam đã nêu tiềm năng phát triển năng lượng sạch (năng lượng tái tạo) và chủ trương, chính sách của Việt Nam. 

Cụ thể, Việt Nam có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và năng lượng mặt trời. TS. Mai Duy Thiện đã dẫn chứng con số: tổng tiềm năng điện gió trên bờ và gần bờ khá lớn 221.000 MW; tổng quy mô tiềm năng kỹ thuật của điện gió ngoài khơi khoảng 165.000 MW; tổng tiềm năng kỹ thuật của điện mặt trời rất lớn lên tới 914.000 MW; tiềm năng thủy điện: tiềm năng kinh tế - kỹ thuật thủy điện vừa và lớn tại Việt Nam khoảng 75 - 80 tỷ kWh…

Cần ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo

Trong những năm vừa qua, đặc biệt là 4 - 5 năm gần đây, đầu tư cho năng lượng tái tạo (gió, mặt trời) ở nước ta phát triển vượt bậc. Tính đến thời điểm hiện tại, tổng công suất các nhà máy điện năng lượng tái tạo và thủy điện vừa và lớn đạt 43.126 MW, chiếm 55,2% tổng công suất hệ thống điện của Việt Nam. Phát triển năng lượng tái tạo là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước đã được cụ thể hóa tại Nghị quyết của Bộ Chính trị đến các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng và các cơ chế khuyến khích phát triển các dự án năng lượng tái tạo.

Chủ trương phát triển năng lượng tái tạo cần ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo, xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch. Ưu tiên sử dụng năng lượng gió và mặt trời cho phát điện; khuyến khích đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô thị, sinh khối và chất thải rắn đi đôi với công tác bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế tuần hoàn…, TS. Mai Duy Thiện chia sẻ.

Để hiện thực hóa chủ trương này, ngoài các giải pháp mà Chính phủ đang triển khai, TS. Mai Duy Thiện kiến nghị sớm phê duyệt Quy hoạch điện VIII, Chiến lược, quy hoạch năng lượng. Cần xây dựng giá mua điện hợp lỳ trên cơ sở tính toán khoa học, hài hòa giữa bên bán và bên mua điện (bên bán là các nhà đầu tư, bên mua là EVN).

Các quy hoạch liên quan đến điện gió ngoài khơi cần triển khai khẩn trương để có thế hoàn thành phê duyệt sớm. Cơ chế, chính sách cho phát triển năng lược tái tạo cần được xây dựng có tính liên tục và dài hạn hơn, đủ để các nhà đầu tư định hướng đầu tư phát triển các dự án. 

Đồng thời, nghiên cứu quy định về điện mặt trời áp mái tự dùng không nối lưới tại các khu công nghiệp. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án thủy điện tích năng, nghiên cứu hệ thống lưu trữ điện năng, để tạo cơ hội cho phát triển điện gió và mặt trời, vận hành an toàn ổn định hệ thống điện.

Trao đổi về hiện trạng và định hướng phát triển điện gió ngoài khơi, TS.Dư Văn Toán, Hội Năng lượng tái tạo nhấn mạnh, Việt Nam đã cam kết với quốc tế giảm phát thải khí CO2 về 0 (Net-zero) vào năm 2050. Các nguồn điện gió trên bờ, gần bờ và ngoài khơi dự tính sẽ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tồng nguồn phát điện vào năm 2045 (theo dự thảo Quy hoạch điện VIII). Phát triển điện gió ngoài khơi, ngoài việc khai thác tiềm năng to lớn về năng lượng còn đảm bảo thực hiện tầm nhìn phát triển kinh tế biển...

Phát triển điện gió ngoài khơi, ngoài việc khai thác tiềm năng to lớn về năng lượng còn đảm bảo thực hiện tầm nhìn phát triển kinh tế biển...

TS. Dư Văn Toán đã phân tích các lợi ích của điện gió ngoài khơi, đây được coi là giải pháp đột phá nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm sự phụ thuộc vào các nguồn nhiên liệu nhập khẩu, giảm phát thải chất ô nhiễm và khí nhà kính. Tạo thêm hàng trăm nghìn việc làm, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cải thiện đời sống của người dân. 

Cấu trúc móng dưới nước của các tuabin gió ngoài khơi có thể hoạt động như các rạn san hô nhân tạo, thu hút một số loài nhuyễn thể và cá nhỏ, tác động trực tiếp đến chuỗi thức ăn của các loài sinh vật lớn. Hệ sinh thái biển sẽ dần được phục hồi và trở thành khu bảo tồn thiên nhiên.

Với mục tiêu đáp ứng nhu cầu điện, đảm bảo an ninh năng lượng, đa dạng hóa nguồn điện và cung cấp điện ổn định, tin cậy, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng của đất nước, TS. Dư Văn Toán cho rằng, việc xây dựng chiến lược phát triển điện gió ngoài khơi Việt Nam thành cường quốc điện gió ngoài khơi (quốc gia kinh tế biển mạnh) là hết sức cần thiết.

Để thực hiện được điều này, cần sớm nghiên cứu xây dựng Luật Điện gió ngoài khơi, cùng các văn bản, nghị định, thông tư, quy định kỹ thuật, quy chuẩn quốc gia về điện gió ngoài khơi. Chỉ định một cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện quy hoạch tổng thể cấp quốc gia về phát triển điện gió ngoài khơi và cấp phép một cửa cho các dự án điện gió ngoài khơi. 

Thúc đẩy việc sản xuất, nội địa hóa thiết bị cho việc phát triển và sử dụng các nguồn điện gió ngoài khơi. Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, cộng đồng về phát triển và sử dụng năng lượng gió ngoài khơi. Xây dựng các chính sách hỗ trợ và cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi gắn với triển khai thực hiện Chiến lược biển Việt Nam…

Phát biểu tại hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy, Phó trưởng đoàn thường trực đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, đoàn giám sát ghi nhận những ý kiến sâu sát, phong phú, trí tuệ của đại biểu dự hội thảo. Đặc biệt, có nhiều vấn đề được đại biểu thảo luận, đề xuất các giải pháp cụ thể liên quan đến Quy hoạch phát triển năng lượng, việc thực hiện chuyển dịch năng lượng, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, điện gió ngoài khơi, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, phát thải của hệ thống điện, công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng, giá điện...

Các ý kiến của đại biểu tham dự hội thảo đã được ghi chép đầy đủ; trên cơ sở các tham luận, ý kiến phát biểu của đại biểu và các bài viết của các tổ chức, cá nhân, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý khác trong lĩnh vực năng lượng, đoàn giám sát sẽ chỉ đạo việc nghiên cứu để xây dựng dự thảo báo cáo của đoàn giám sát, cũng như nghiên cứu phục vụ việc tiếp tục tiến hành các hoạt động giám sát, khảo sát cụ thể của đoàn giám sát.

Cẩm Hạnh