Vận tải biển toàn cầu chi hàng nghìn tỷ đô la để khử phát thải cacbon
Tàu chở hàng là nguồn thải carbon khổng lồ và nếu các quốc gia và công ty hy vọng đạt được các mục tiêu của Hiệp định Paris, họ phải thay đổi cách quản lý vận tải hàng hóa, làm cho nó trở nên xanh hơn bằng cách sử dụng pin điện hoặc nhiên liệu thay thế.
Hiện tại, việc vận chuyển các sản phẩm qua đại dương bằng tàu chở hàng tạo ra nhiều khí thải gây hiệu ứng nhà kính hơn so với ước tính khoảng hai tỷ ô tô và xe tải của Mỹ trên các tuyến đường của Mỹ, vào khoảng một tỷ tấn trọng tải. Ngành vận tải biển được cho là tạo ra từ 2 đến 3% lượng khí thải carbon toàn cầu. Vận tải biển đóng góp khoảng 10 đến 15% tổng lượng phát thải lưu huỳnh và nitơ-oxit. Và trên thực tế, người ta biết rất ít về lượng khí thải vận chuyển hàng hóa của một số công ty lớn nhất thế giới cũng như rất ít báo cáo về các loại khí thải này.
Nhưng thay đổi bộ mặt của vận tải hàng hóa không phải là việc đơn giản. Đầu tiên, các nhà sản xuất phải xem xét năng lượng tái tạo tốt nhất để sử dụng trong việc cung cấp nhiên liệu cho những con tàu khổng lồ này. Và sau đó là chi phí. Chi phí phát triển nhiên liệu thay thế, chuyển sang loại nhiên liệu mới và chi phí thay đổi tất cả các cơ cấu bên trong con tàu để làm cho nó chạy bằng nhiên liệu mới. Để đạt được mục tiêu này, Diễn đàn Hàng hải Toàn cầu ước tính rằng để đạt được mục tiêu phát thải năm 2050 của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) bằng cách chuyển sang sử dụng nhiên liệu amoniac, sẽ tiêu tốn hơn 1,15 nghìn tỷ USD. Nhưng công việc đã bắt đầu. Tháng 6 vừa qua, Ủy ban Bảo vệ Môi trường Biển của IMO đã thắt chặt các yêu cầu về tính hiệu quả của tàu bắt đầu từ tháng 11/2022, phát triển theo chiến lược năm 2018 của tổ chức này. IMO đã đưa ra các mục tiêu giảm lượng khí thải carbon trong thập kỷ tới, với mục tiêu giảm 40% lượng khí thải CO2 từ vận tải biển quốc tế vào năm 2030 và giảm 70% vào năm 2050, so với năm 2008, phù hợp với các mục tiêu của Thỏa thuận Paris.
Về các công ty vận tải biển riêng lẻ lớn, vào năm 2018, Maersk đặt mục tiêu không phát thải carbon từ các hoạt động vào năm 2050. Mục tiêu là có các tàu trung hòa carbon khả thi về mặt thương mại vào năm 2030 để đạt được mục tiêu này. Soren Toft, Giám đốc điều hành của Maersk giải thích, cách duy nhất có thể để đạt được quá trình khử cacbon rất cần thiết trong ngành là chuyển đổi hoàn toàn sang các chuỗi cung ứng và nhiên liệu trung tính cacbon mới. Các công ty khác đang tìm cách thay đổi thực tiễn trong ngắn hạn để khuyến khích quá trình khử cacbon nhiều hơn cho đến khi có giải pháp lâu dài. Ví dụ, công ty vận tải biển Thụy Điển / Na Uy Wallenius Wilhelmsen đề xuất kéo dài thời gian vận chuyển, vì giảm tốc độ tàu có thể làm giảm lượng CO2 thải ra tới 20%. Nhưng phương án này không phổ biến ở hầu hết các công ty vận chuyển chạy theo khung thời gian nghiêm ngặt.
Windward, một công ty trí tuệ hàng hải dự đoán có thể giúp giảm lượng khí thải bằng cách sử dụng trí thông minh nhân tạo (AI). Công ty đã bắt đầu sử dụng hệ thống AI để đo lường việc sử dụng nhiên liệu và chất thải nhằm cải thiện việc quản lý carbon. Thay vì sử dụng các giả định về việc sử dụng nhiên liệu, các hệ thống của Windward theo dõi chính xác việc sử dụng nhiên liệu theo thời gian, tốc độ và vị trí để đưa ra bảng phân tích chi tiết hơn. Hiện họ đang khuyến khích sự tiếp nhận nhiều hơn của các hệ thống AI trong việc vận chuyển thông qua chương trình 'Dữ liệu để khử “. Một đề xuất gắn kết được đưa ra từ Tuần lễ Hội nghị Thượng đỉnh Đại dương Thế giới thường niên lần thứ 8 vào tháng 6 là tiềm năng sử dụng quỹ nghiên cứu và phát triển để phát triển các công nghệ mới cho vận chuyển trung tính carbon. Nguồn vốn sẽ đến từ khoản thuế bắt buộc 2 USD cho mỗi tấn nhiên liệu, đóng góp khoảng 5 tỷ USD trong vòng một thập kỷ.
Hiện một số người đang suy đoán rằng pin điện có thể được sử dụng trong tương lai vận chuyển hàng hóa. Công ty khởi nghiệp Fleetzero có trụ sở tại Mỹ đang xây dựng các tàu chở hàng chạy bằng pin-điện, với hy vọng khử cacbon trong ngành vận tải biển cũng như thúc đẩy tiềm năng vận chuyển hàng hóa thông qua việc tiếp cận nhiều hơn với các cảng quốc tế. Những người đồng sáng lập của công ty hy vọng sẽ phát triển công nghệ để chuyển đổi hoàn toàn một con tàu diesel nhỏ vào đầu năm 2022. Xu hướng này đã được Elon Musk dự đoán vào năm 2017 mặc dù cho đến gần đây, điều này có vẻ giống như một xu thế. Fleetzero đang thử nghiệm việc sử dụng pin điện trong các container vận chuyển 20 feet ở Alabama, được sửa đổi để cung cấp năng lượng cho các tàu nhỏ hơn để chúng có thể được hoán đổi với người vận chuyển container khi vào cảng. Đồng sáng lập Steven Henderson giải thích các con tàu vận chuyển hàng sử dụng phương pháp hoán đổi pin nhanh chóng để tiếp nhiên liệu và khi làm điều đó, có thể phân bổ chi phí pin trên một số lượng lớn hơn các container vận chuyển để có thể cạnh tranh với các tàu diesel. Các giải pháp sáng tạo như những giải pháp này ngày càng trở nên cần thiết nếu các công ty quốc tế lớn hy vọng đạt được các mục tiêu về khí hậu, với Amazon, Ikea và Unilever đều cam kết vận chuyển không phát thải ròng vào năm 2040. Cam kết này đã được 9 công ty đa quốc gia đồng ý, nhưng nguồn tài trợ chính là yêu cầu tăng tốc độ phát triển các loại nhiên liệu và công nghệ thay thế để sử dụng trên quy mô rộng hơn.
Mặc dù rõ ràng là các công ty trên toàn cầu muốn khử cacbon trong vận chuyển hàng hóa trong những thập kỷ tới, nhưng vẫn chưa biết chính xác việc này sẽ được thực hiện như thế nào. Để đạt được cam kết cắt giảm các-bon trong ngành vận tải biển phù hợp với các mục tiêu của Hiệp định Paris, cả chính quyền các nước và các công ty đa quốc gia phải thiết lập một chiến lược gắn kết và quỹ để tăng tốc độ phát triển các nhiên liệu và công nghệ mới được sử dụng trong vận tải biển.
Việt Dũng